Konu: Dindarlık Ve Bağnazlık

TESEV’in “Değişen Türkiye’de din, toplum, siyaset” araşt?rmas?n?n yer yer birbiriyle çelişen sonuçlar? nas?l yorumlanmal??
Bu sonuçlara göre, Türkiye’de irtica tehlikesi bulunmad?ğ?n? ve laikliğin tehdit alt?nda olmad?ğ?n? düşünen büyük bir çoğunluk, laikliği korumak için ordu desteğine ihtiyaç olmad?ğ?na da inan?yor ve askerî rejime karş? ç?k?yor, ama diğer taraftan TSK’n?n hükümete karş? görüş bildirmesini doğal karş?l?yor.
Dindarl?k artarken bağnazl?ğ?n azald?ğ?na dair sonuç, normal şartlar alt?nda, olmas? gereken sağl?kl? bir gelişmenin işareti iken, ayn? bağlamda dinî hoşgörünün azald?ğ? bulgusu çelişki oluşturuyor.
Hem bağnazl?k, hem hoşgörü ayn? anda azalabilir mi? Bağnazl?k azal?yorsa hoşgörünün de çoğalmas? gerekmiyor mu?

Burada as?l üzerinde durulmas? gereken noktalardan biri, artt?ğ? söylenen dindarl?kla, azald?ğ? ifade edilen bağnazl?ktan nelerin kast edildiği olmal?.
Eğer dinin haram-helâl ölçüleriyle belirlenen “k?rm?z? çizgiler”in aş?nd?ğ?, modernize edilerek dünyevîleştirilmiş, “light” bir “dindarl?ğ?n” yükselişinden söz ediliyorsa—ki, o yöndeki işaretler son dönemde giderek art?yor ve s?klaş?yor—asla geçiştirilmemesi gereken çok ciddî bir problemle karş? karş?yay?z demektir.
Nitekim Kenan Evren’in çok yeni bir beyan?nda imam hatiplilerin hepsinin “yobaz” olmad?ğ?n? söylerken, eski bir rektör için kulland?ğ? şu ifadeler son derece dikkat çekici:
“?lâhiyatç?yd?; içkisini de içer, eğlenmeye de giderdi.” (Can Dündar, Milliyet, 23.11.06)
Baz? çevrelerin “?çkisini de içer, Cuma’s?na da gider” sözüyle çizmeye çal?şt?ğ? “Türk tipi Müslüman” profili de böyle birşey değil mi?
Bunlar gösteriyor ki, bağnazl?ğ?n azalmas?yla kast edilen, dinin emir ve yasaklar?na uyma konusundaki hassasiyetin aş?nmas?.
Öte yandan, yine TESEV anketinin “Örtünenler azal?yor” sonucu, bu çerçevede, evvelce yap?lm?ş başka anketlerin de önümüze koyduğu, dikkatle üzerinde durulmas? gereken bir husus. “K?z?n?z?n üniversite için baş?n? açmas?n? onaylar m?s?n?z?” sorusuna verilen “evet” cevaplar?n?n yüzde 65’e ulaşmas? da.
Büyük çoğunluğun din ad?na teröre ve işgal alt?nda olunsa bile intihar sald?r?lar?na karş? ç?kmas? ise, önemli bir sağduyu işareti.
Asl?nda bu çeşit anketlerin, aralara s?k?şt?r?lan maksatl? tuzak sorular?yla, toplum mühendisliği projelerinde kullan?lmak üzere veri toplamak için yap?ld?ğ?na dair kuşkular var.
Ancak böyle bile olsa, TESEV anketinden ç?kan genel sonucun, baz? konulardaki kafa kar?ş?kl?klar?na rağmen sağl?kl? ve sağduyulu bir toplum yap?s?na işaret ettiği bir vâk?a.
Ama bizatihî bu araşt?rman?n içerdiği baz? ipuçlar?n?n, söz konusu yap?y? belirli maksatlar istikametinde “dönüştürme” niyetlerini ele verdiğini de gözard? etmemek gerekiyor.
Dolay?s?yla, bunlara karş?, Bediüzzaman’?n “önce iman”?n takviyesini öngören hizmet modelinin, geçerliliğini her zaman artan bir önemle koruduğu çok daha iyi anlaş?lmakta Anket sonuçlar?n? bu gözle okuyup, hizmetlerimizi ona göre yönlendirmemiz lâz?m.

Dindarl?k art?yor, ?slâm azal?yor!?


Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakf?’n?n (TESEV) Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Binnaz Toprak ve Sabanc? Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ali Çarkoğlu’na haz?rlatt?ğ? “Değişen Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset” başl?ğ?n? taş?yan rapor, birkaç gün önce Türkiye’ye tan?t?ld?.

Bu raporun büyük bir kesimde fazla ilgi gördüğünü söyleyebiliriz.
1999’da yine TESEV taraf?ndan yapt?r?lan ayn? minvalde bir araşt?rman?n tekrar? niteliğinde olan bu çal?şma, geçen süre zarf? içerisinde ve özellikle de AK Parti iktidar?nda, dinin toplum ve siyaset hayat?nda nas?l bir evrim geçirdiğini tesbite matuf. Bir diğer ifade ile, “irtica tehdidi” merkezli iddialar?n real hayatta neye tekabül ettiği hususunda toplumun nabz? tutulmuş.
(...)
Bu çal?şman?n ortaya koyduğu verileri değerlendiren uzmanlar; “dindar”l?ğ?n artt?ğ?n?, buna mukâbil din merkezli siyasetin gerilediğini, laikliğin güçlendiğini ve örtünen kad?n say?s?nda 1999’a oranla yüzde 10’luk bir düşüş yaşand?ğ?n? ifade ediyorlar.
Son derece önemli bir durum bu.
Kendisini “dindar” diye tan?mlayan insanlar?n bu kelimenin içini nas?l doldurduklar? önemli. Dinin “dindar” tan?m?yla geniş halk kitlelerinin dindar tan?m? ayn? olmayabilir. Hem bu çal?şma hem de şahsi gözlemlerim bunu gösteriyor.
(...)
Mütedeyyin câmian?n önemli bir kesiminin; kavramlar dünyas?ndan siyasi projelere, pratik yaşamdan alg? dünyas?na geniş bir yelpazede ?slâm’? azaltarak ortaya ç?kard?ğ? “light ?slâm”, “?l?ml? ?slâm” tam da bu hâli ifade eder. ?nsanlar?n günlük yaşamlar?na, al?şkanl?klar?na, zaaflar?na müdahale etmeyen bu yeni ?slâm yorumu, daha geniş kesimlerde al?c? bulmakta zorlanm?yor.
?nsanlar, hem günahkâr hem de dindar olman?n yolunu keşfedince kendisini dindar diye tan?mlayanlar?n say?s? da artm?şt?r. Bunda, alim müsveddesi medya maymunlar?n?n rolü az?msanamayacak kadar bir yer işgal eder.

Ama sadece bunlar m?? Elbette değil.
Bu dönüşümde, 28 Şubat bask?lar? önemli işlev görmüştür. Her bask?yla beraber daha fazla “takiyye”ye s?ğ?nan kimi büyük cemaatler, siyasi yap?lanmalarda yer kapmaya çal?şanlar ve de tesettür modac?lar?, bu yaşananlarda vebali paylaşmaktad?rlar.
Takiyye hâli, yeni içtihatlarla, âr?zî olmaktan ç?k?p yaşam tarz?na dönüşünce yeni bir f?k?h anlay?ş? yayg?nlaşm?şt?r. Hz. Peygamber (sav)’in “Helal bellidir, haram bellidir” dediği alan flulaşm?ş, ?slâm’?n k?rm?z? çizgileri bu yeni din alg?s?nda anlam?n? yitirmeye başlam?şt?r.
Bir cemaatin tv kanal?nda, ilgiyle izlenen haftal?k bir dizide, ideal Müslüman han?m tipolojisi, öğretmenlik yaparken fedakârl?k edip baş?n? açan, sokağa ç?kt?ğ?nda ya da evinde baş?n? kapatan olarak resmedilebiliyor.
Daha önce serdedilmiş şu yarg? cümlesi; “Başörtüsü furudur”, kanaatime göre “itikad esaslar?”na k?yasen söylenmişti. Ama bu tür yay?nlar sayesinde bu beyan, genç zihinlerde, “başörtüsü teferruatt?r”a evrilmektedir. Böylece, hem baş?n? aç?p, hem de kendini dindar gören, öyle tan?mlayan bir olguyla karş? karş?yay?z.
Örnekleri çoğaltabiliriz. Ama şu da âşikâr ki, dindarl?ğ?n içi boşalt?ld?kça kendisini dindar olarak tan?mlayanlar?n say?s? da çoğalmaktad?r. Vakit, 25.11.2006

Serdar DEM?REL

26.11.2006

Üstad?m?z?n zaman?nda da bu tür tutars?z ve kas?tl? hareketler olmuş ve Üstad?m?z bunlar? 'cerbeze,mugalata ve mant?k oyunu' diye nitelemiş ve ehemmiyet vermemiştir.

Benim de bir yorumum var asl?nda... 'dengesizlik'