Konu: Hz. Muhammed Niçin Çok Evlendi?

Bu say?m?zda sizlere Başkanl?ğ?m?z yay?nlar? aras?ndan ç?km?ş önemli bir eseri tan?tmaya çal?şacağ?z. Bilindiği üzere Peygamberimizin özel hayat? ile ilgili en hassas konulardan birisi, hiç şüphesiz onun çok kad?nla evlenmiş olmas?d?r. ?slâm’a karş? ön yarg?l? olanlar, Peygamber Efendimizin birden fazla kad?n? nikah? alt?nda bulundurmas?n? dillerine dolay?p, tenkit edip
durmaktad?rlar. Hatta içlerinden baz?lar?, tamamen tarihî gerçekleri göz ard? ederek, Hz. Peygamberin aşk duygular?n? ve şehvet arzular?n? tatmin etmek için çok evlendiğini ileri
sürmüşlerdir. ?şte tan?tmaya çal?şt?ğ?m?z bu eser, söz konusu yorum ve tenkitlerin, gayr-? adil ve insaftan uzak olduğunu ve tarihî verilerle bağdaşmad?ğ?n? gözler önüne sermektedir.
Kur’an-? Kerim’de bir insan olduğu vurgulanan Hz. Peygamberin, özel hayat?n?n her safhas?nda daima insanî erdemleri sergilediği, onun hayat?nda savunulamayacak hiçbir noktan?n bulunmad?ğ?n? vurgulamak yerinde olacakt?r. Burada Hz. Peygamberin müntesiplerine düşen görev, manevî önderlerini doğru tan?mak ve tan?tmakt?r.

Elimizdeki esere iki merhum ilim ve fikir adam?n?n emeği geçmiştir. Birincisi son dönem Osmanl? münevverlerinden, mektupçu, mutasavv?f ve şair olan eserin müellifi Ebu R?dvan M. Sad?k Vicdani’dir. Bu zat ülkemizde daha ziyade Tomar-? Turuk-? Âliye adl? kitap dizisiyle tan?nmaktad?r. M. Sad?k Vicdani, geçen asr?n ikinci yar?s?ndan itibaren devlet teşkilat? içinde yer alan en önemli memuriyetlerden biri olan mektupçulukla memuriyet hayat?nda ün yapm?şt?r.
Mektupçular vilayet teşkilat?nda gerçekten de mühim vazifeler yüklenmiş, adeta gölge vali vazifesi görmüşlerdir. Protokolde de üçüncü veya dördüncü s?rada bulunmuşlard?r. Esere emeği geçmiş olan diğer kişi de, kitab? Osmanl?ca’dan sadeleştiren Başkanl?ğ?m?z musahhihlerinden Ahmet Karadut’tur.

Yazar?m?z, eserin muhtevas?ndan da anlaş?lacağ? üzere, hem ?slâm kültürüne hem de bat?da ?slâm hakk?nda yaz?l?p çizilenlere büyük ölçüde vak?f bir insand?r. Kitapta Hz. Peygamberin
evlilikleri konusunu muhavere (sohbet) üslubuyla okuyucusuna sunmaktad?r. ?lk olarak 1928 y?l?nda bas?lan eserin asl?, iki muhavere ve iki ekle dört bölümden oluşmaktad?r. Ancak eserin
sadeleştirilmiş bask?s?nda ise, asl?nda var olan "istitrad" başl?ğ? alt?ndaki k?s?m, görülen lüzum üzerine bas?m? uygun bulunmad?ğ?ndan ç?kar?lm?şt?r.

Müellif, çok önemli bir tespitle kitab?na başlamaktad?r. Ona göre son asr?n sosyal düzeyinden ondört as?r öncesinin sosyal yaşay?ş?na ve anlay?ş?na bak?lacak olursa, bu tarz bak?ş
aç?s?yla sağl?kl? neticelere ulaşmak, dolay?s?yla Hz. Peygamberin evliliklerinin arkas?ndaki gerçek sebepleri de doğru bir şekilde kavramak mümkün değildir. Ona göre yap?lmas? gereken,
o dönemin konsept ve sosyal yap?lar?n? kendi bağlam? içinde ele al?p değerlendirmektir. Nitekim bat?l?lar, günümüz koşullar? ve kazan?mlar?n? esas al?p 14 as?r öncesini yarg?lamaya
kalk?şt?klar? için hataya düşmüşlerdir.

Kitab?n birinci bölümünü teşkil eden birinci sohbette, yazar?n muhatab? Hristiyan aileden doğmuş ancak Hristiyanl?ğa körü körüne bağl?l?ğ? olmayan bir doktordur. Yazar?n ismini
zikretmediği bu zat, Müslümanl?kla ilgili bilgilerini, genellikle geçen as?rda ilmî ölçülerden uzak ve misyonerlik ruh ve heyecan?yla yaz?lm?ş bat?l? yazarlar?n kitaplar?ndan edinmiş, tabiat?yla Peygamberimizin evlilikleri konusunda akl?nda pek çok soru işareti ve şüphe oluşmuştur. Bu bölümde doktor zihnini kurcalayan bütün sorular? sormakta ve yazar?m?z M. Sad?k Vicdani de kaynaklardaki bilgileri değerlendirip, tutars?z rivayetlere de işaret ederek bu sorulara cevaplar
vermektedir. Böylelikle okuyucu, s?k?lmadan ve akademik ayr?nt?ya boğulmadan çok kad?nla evlilik konusu etraf?nda zihinlerde oluşan hemen hemen bütün sorular?n cevab?n? bulmaktad?r. Yazar, muhavere boyunca, çok eşlilik uygulamas?n?n sadece ?slâm dinine ait bir olgu
olmad?ğ?n?, bu uygulaman?n tarihin bütün dönemlerinde görülen sosyolojik bir realite olduğunu, peygamberlerin çoğunun çok evlilik yapt?ğ?n?, toplumun önderliğini yapm?ş birçok meşhur
şahsiyetin de birden fazla kad?nla evli olduklar?n?, ?slâm’dan önce Arap toplumunda yedi değişik türden nikah uygulamas?n?n cari olduğunu, erkeklerin say?s?z kad?nla nikahlanma
yollar?n?n aç?k olduğunu, böyle bir zamanda ortaya ç?km?ş olan ?slâm’?n bu uygulamaya s?n?r ve ölçüler koyarak çok evliliği bir tak?m şartlara bağlad?ğ?n?, s?n?rs?z evlenme uygulamas?n? dört kad?n ile s?n?rland?rd?ğ?n?, Müslümanlara tek evliliğin ideal olarak
sunulduğunu ortaya koymaktad?r. Bunun yan?s?ra yazar bu bölümde, müslüman erkekler için konan s?n?rlamalardan Peygamberimizin niçin muaf tutulduğunu, bu meyanda onun ayn? anda dörtten fazla kad?nla evli kalmas?na niçin müsaade edildiğini aç?k bir şekilde gözler önüne sermektedir. Bu çerçevede yazar şu gerçeklerin alt?n? bir kez daha çizmektedir:

Hz. Peygamberin çok evliliklerinin arkas?ndaki siyasî, dinî ve insanî sebepler bulunmaktad?r. Her şeyden önce Resûlüllah Efendimiz gençliğinde kendisinden bir hayli yaşl? olan Hz. Hatice
validemizle evlenmişler ve ölünceye kadar tek kad?nla evli olarak kalm?şlard?r. Bu gerçek onun şehvetinin peşinde koşan bir insan olmad?ğ?n? çok aç?k bir şekilde ortaya koymaktad?r.
Peygamberin devrinde çok kad?nla nikahlanmaya dayanan evlilik bağ ve ilişkileri, değişik insan zümreleri aras?nda dostluk ve ittifak bağlar?n?n doğumu için en tesirli bir çare ve vas?ta teşkil
ediyordu. Elbette doğup gelişmekte olan ?slâm, mümkün olan her çeşit desteğe muhtaçt? ve ?slâm toplumunun en büyük menfaati ile ilgili bu konuda bizzat Rasûlullah’?n kendi şahs?nda
birçok fedakarl?kta bulunmas? gerekiyordu. Bu yüzden denilebilir ki Peygamberimizin evliliklerinin arkas?nda öncelikle ?slâm toplumunun menfeatleri yatmaktayd?. O’nun han?mlar? Müslüman
kad?nlar ile Rasûlullah aras?nda bir vas?ta ve dan?şmanl?k vazifesi görüyorlard?. Onun evliliklerinin arkas?nda savaşlar neticesinde dul kalan ve korunmaya muhtaç olan kad?nlar?n
himayeleri ile ?slâm’a emeği geçmiş fedakâr insanlar?n onurland?r?lmalar? gibi son derece insani sebepler de yatmaktayd?.

Hepsinden de önemlisi çok kad?nla evliliğe s?n?r getiren ayetler, ?slâm’?n son dönemlerinde nazil olmuştur. Peygamberimiz bu esnada çok han?mla evli bulunuyordu. Ayetler Peygamberin
han?mlar?na "müminlerin anneleri" payesini vermişti. Onlar müslümanlar?n valideleri durumundayd?lar. Bu esasa göre bir Müslüman onlarla nikahlanmay? asla düşünemezdi. Zira bu
Allah kat?nda yak?ş?ks?z ve münasebetsiz bir fiil teşkil ederdi. Bu durumda Rasûlüllah eğer dörtten ziyade han?mlar?n? boşamak durumunda kalsayd?, han?mlar?n?n mağdur olacaklar?
âşikard?. Bu yüzden Peygamberimize, art?k daha evlenememek üzere, mevcut han?mlar?n? taht-? nikah?nda bulundurma müsaadesi verilmiştir. Bu bölümde yazar, Peygamberimizin
s?ras?yla Hz. Hatice, Hz. Sevde, Hz. Aişe, Hz. Hafsa, Hz. Zeyneb b.Huzeyme, Hz. Ümmü Seleme, Zeyneb b. Cahş, Hz. Cüveyriye, Hz. Ümmü Habibe, Hz. Safiye, Hz. Meymune ile
yapt?ğ? evlilikleri sebep ve sonuçlar?yla birlikte anlatmaktad?r.

Kitab?n ikinci bölümünde yazar, ikinci meşrutiyet dönemi ayd?nlar?ndan ve Ankara eski valilerinden Dr. Reşit Bey’le yapt?ğ? bir sohbeti anlatmaktad?r. Bu sohbetin de kültürlü
muhatab?yla Peygamberimizin evlilikleri konusunu tart?şmaktad?r. Bu bölümde hususiyle dillere çok dolanan Hz. Peygamberin evlatl?ğ? Zeydin boşad?ğ? kad?n Zeyneb b. Cahş’la olan evliliği
üzerinde durulmakta ve mesele enine boyuna okuyucuya sunulmaktad?r. Kitaptaki bu bahsin okunmas?nda oldukça yarar mütalaa edilmektedir. Zira ?slâm düşmanlar? bu meseleyi de çok
kaş?m?şlar ve Peygamberimizin, kölesi Zeyd’in evine gittiği s?rada, onun genç ve güzel eşi Zeyneb’i yar? aç?k kap?dan şeffaf elbiseleriyle görerek güzelliğine hayran olduğu, Zeyd’in bunu
haber al?nca kar?s?n? boşamak mecburiyetinde kald?ğ? şeklinde son derece yak?ş?ks?z isnatlar ileri sürmüşlerdir. Bu isnatlar?n tarihi gerçeklerden ne kadar uzak ve mant?k temelinden
yoksun olduğunu yazar sohbet uslubu içinde nefis bir şekilde gözler önüne sermektedir. Yazar Zeyneb’in Peygamberimizin halas?n?n k?z? olduğunu, onun Medine’ye hicret eden ilk
müslümanlar?n aras?nda yer ald?ğ?n?, Zeyneb’i bizzat Rasûlüllah’?n evlendirdiğini, Hz. Peygamber Zeyneb’le güzelliğine medfun olduğu için evlenmek isteseydi onunla daha k?z iken
rahatl?kla evlenebileceğini, çünkü Zeyneb’in Zeyd’le evlenmeden önce Hz. Peygamberle evlenmeyi arzulad?ğ?n? detaylar?yla birlikte aç?klamaktad?r.

Kitab?n son ve üçüncü bölümü bir hatime niteliğindedir. Bu k?s?mda kitab?n haz?rlanmas? ve neşrine vesile olmuş Hindistanl? alim Mevlana Muhammed Ali’nin "Peygamberimiz" adl?
eserinden konuyla ilgili bolca al?nt?lar yap?lmakta ve söz konusu eserin mütercimi Ömer R?za Doğrul’un yorumlar? yans?t?lmaktad?r.

Merhum Ahmet KARADUT taraf?ndan ilave edilen kaynakça ve index, kitab?n akademik değerini art?rd?ğ? gibi okuyucunun eserden istifadesini de büyük ölçüde kolaylaşt?rm?şt?r.
Taraf?m?zdan ?ngilizce’ye de çevrilen bu kitap, her müslüman taraf?ndan mutlaka okunmal?d?r.Hz. Peygamber’den öğrenebileceğimiz daha pek çok şeyin olduğu unutulmamal?d?r.