Akıl İle Zeka Arasındaki Fark Nedir?

[Ahsen Nur]

Külliyatta bu fark nasıl izah ediliyor arkadaşlar?

[Abdulbaki]

Akıl ile zeka değil de akıl,fikir vb duygularla ilgili Risale-i Nurlardan bir derlemeyi aşağıya alıyorum.Belki bir bakış açısı sunabilir.

Sonsuz rahîm olan Hâlık-ı Azîmin kusursuz olan bu kasrını temaşaya doyamayan ruh, kendine avdet ediyor. Rahmetin nihayet derecede incelikleriyle tanzim ve idare edilen cisme bakıyor.

Duyguları arasında yalnız muhayyilesine hasr-ı nazar ediyor.

Bu muhayyilenin dimağda kendisine tahsis edilen mahalli, bir hardal tanesi kadarken, her zaman bütün âlemi sinema şeritleri gibi hayal hanesinde dolaştırır.

Hafıza bir çeşit,
akıl ayrı bir çeşit,
fikir başka bir halde,
kalb daha başka,
kâmil insanlarda hal-i faaliyette olan diğer letaif daha başka bir şekilde,
bâsıra, sâmia, zâika, lâmise, şâmme gibi havass-ı zâhirînin istiâb ettikleri mânevî sahalara nisbetle, nihayet derecede küçük bir dimağımda yerleştikleri halde, yekdiğerine karışmayarak, biri diğerinin vazifesine müdahale etmeyerek, ayrı ayrı vazifelerde, ayrı ayrı dairelerde gayet muntazam çalıştıklarını ve hattâ etibbânın bile senelerce tahsil ederek içinden çıkamadıkları vücud-u beşerin herbir kısmının, herbir uzvunun inceliklerini görüyor.(Barla Lahikası)

Risale-i Nurlardan fikir yerlerine bakalım.

Hem de bir şeyi akıl görür, kabul eder.Fikir uğraşır, teslim eder.

Bazan arzu fikir suretini giyer. Şahs-ı muhteris, arzu-yu nefsaniyesini fikir zanneder.(Hutbe-i Şâmiye )

Tâ ki fikir dağılmasın, kalb boğulmasın, ruh Mâbûdunu doğrudan doğruya bulsun. (On Dördüncü)

Acaba fikir dediğiniz şey-el'iyazü billâh-arzu olmasın? Bazan zâlimane intikam-ı şahsî, arzuya fikir suretini giydirir.(Sünuhat )

Zira insandaki o nur-u fikir, emellerine, ruhuna öyle bir inkişaf, öyle bir inbisat vermiştir ki, bütün zamanları yutsa doymaz. Zira ondaki o yüksek fikir, insanın mahiyetini ulvî, kıymetini umumî, nazarını küllî, kemâlini gayr-ı mahsur, lezzet ve elemini daimî kılmıştır.(İşârâtü'l-İ'câz )

Bazan bir münevverü'l-fikir, yüze mukabildir.(Divan-ı Harb-i Örfî)

Çünkü güzel ahlâkı ona güzel fikir vermiş; ve güzel fikir ise, ona herşeyin güzel cihetini gösteriyor.(Sekizinci Söz )

[nurhanali]

Ve keza, kuvve-i akliyenin tefrit mertebesi gabavettir ki, hiçbir şeyden haberi olmaz. ?frat mertebesi cerbezedir ki, hakk? bat?l, bat?l? hak suretinde gösterecek kadar aldat?c? bir zekaya malik olur. Vasat mertebesi ise hikmettir ki, hakk? hak bilir, imtisal eder; bat?l? bat?l bilir, içtinap eder.i.i.

Ak?l bir alettir.Zeka bu aletin kuvvet derecesi (kullanma kabiliyeti)gibi alg?l?yorum.

[Ahsen Nur]

Ve keza, kuvve-i akliyenin tefrit mertebesi gabavettir ki, hiçbir şeyden haberi olmaz. İfrat mertebesi cerbezedir ki, hakkı batıl, batılı hak suretinde gösterecek kadar aldatıcı bir zekaya malik olur. Vasat mertebesi ise hikmettir ki, hakkı hak bilir, imtisal eder; batılı batıl bilir, içtinap eder.i.i.

Akıl bir alettir.Zeka bu aletin kuvvet derecesi (kullanma kabiliyeti)gibi algılıyorum.

Akletmezler mi sualinin muhatabı vasata sahip olan hikmet mi oluyor bu durumda?

[nurhanali]

Akletmezler mi sualinin muhatabı vasata sahip olan hikmet mi oluyor bu durumda?

Evet
Aklınızı nasıl kullanıyorsunuz ki böyle hükmediyorsunuz.

[Ahsen Nur]

O zaman bir insan?n ak?ll? olmas? için zeki olmas? gerekmez öyle mi?

[acizizfakiriz]

http://www.risaleforum.com/vb/showthread.php?t=10447

[nâme-i nur]

Ve keza, kuvve-i akliyenin tefrit mertebesi gabavettir ki, hiçbir şeyden haberi olmaz. İfrat mertebesi cerbezedir ki, hakkı batıl, batılı hak suretinde gösterecek kadar aldatıcı bir zekaya malik olur. Vasat mertebesi ise hikmettir ki, hakkı hak bilir, imtisal eder; batılı batıl bilir, içtinap eder.i.i.

Akıl bir alettir.Zeka bu aletin kuvvet derecesi (kullanma kabiliyeti)gibi algılıyorum.

[acizizfakiriz]

Zeka, akıl ile terbiye olur..

[Abdulbaki]

Önce zeka ile ilgili yerleri Risale-i Nurlardan alalım.


Said Nursî, filvâki ifrat-ı zekâ itibarıyla hudud-u cünunda idi. Fakat, öyle bir cünun ki, "Onun ulvî ruh ve kemal-i aklına işarettir" diye bir zat şu mısralarında tercüman-ı zîşanı olmuştur:

Cünun başımda yanar, ateş-i maâlîdir,
Cünun başımda benim bir zekâ-i âlîdir.
Benim cünunuma rehber ziya-yı ulviyet,
Benim cünunumu bekler azîm bir niyet.(Divan-ı Harb-i Örfî )

Vesile-i rızk-ı helâl acz ve iftikardır,zekâ ve iktidar değildir.

Hem çok ediplerin ve çok ulemanın fakr-ı hali ve çok aptalların servet ve gınâsı dahi gösteriyor ki, celb-i rızkın medarı zekâ ve iktidar değildir, belki acz ve iftikardır, tevekkülvâri bir teslimdir ve lisan-ı kal ve lisan-ı hal ve lisan-ı fiil ile bir duadır.(Yirmi Dokuzuncu Mektup )

Evet, sizde zekâ var; zekâ ise ancak zekâtla parlar.(Risale-i Nurlardan Dipnot)


"Şarkın yalçın kayalıklarından, bir ateşpâre-i zekâ, İstanbul âfâkında tulû etti."(Tarihçe-i Hayat - İlk Hayatı )

Medrese usulünce hiç olmazsa on beş sene tahsil-i ilim lâzım geliyor ki, hakaik-i diniye ve ulûm-u İslâmiye tam elde edilsin. O zamanda Said'de, değil harika bir zekâ veya bir mânevî kuvvet, belki bütün istidat ve kabiliyetinin haricinde bir acip tarzla, bir iki sene sarf ve nahiv mebâdisini gördükten sonra, üç ayda acip bir tarzda kırk elli kitabı güya okumuş ve icâzet almış gibi bir hâlet göründü.(Emirdağ Lâhikası )

Hem hakaik-i imaniye ve Kur'âniyede öyle bir genişlik var ki, en büyük zekâ-yı beşerî ihata edemediği halde,(Mektubat)

Acaba o kâfir münkir, kalbinde böyle bir küfrü taşımakla, akıl ve zekâ iddiasında bulunması kadar bir ahmaklık var mıdır?(Mesnevî-i Nuriye - Lâsiyyemalar )

Molla Said alarak, bir yaprağını bir defa okumakla hıfzetti ve okudu.
Molla Fethullah, "Zekâ ile hıfzın ifrat derecede bir kimsede tecemmuu nâdirdir" diyerek hayrette kaldı.(Tarihçe-i Hayat - İlk Hayatı)

Hem de zekâ eğer çendan harika olsa da bir fennin tekmiline kâfi değildir.(Muhakemat)