Avret ve Örtünme Emri!

[Meyvenin Zeyli]

"Avret" sözlükte, gedik gibi yerlerdeki aral?k ve kendisinden fesat ve zarar beklenen şey anlam?ndad?r. (el-Harasî ‚Alâ-muhtaşar-i Seydî Halîl 1/244.) Insanin avret bölgesine "avret" denmesi, görülmesiyle fesat ve kötülük ortaya çikacagi içindir. Yoksa "avret", çirkinlik anlamindaki "aver" kelimesinden türemis degildir. Çünkü kadinin avret olan yerlerinin çogu, çirkin olmak şöyle dursun, gönüllere hoş gelir ve güzel sayilir. (agk.)

Allah Kur'ân-i Kerîm'de, Peygamberimiz'in kadinlarina hitaben: "Evlerinizde agirbaşlilikla oturun. Ilk Cahiliyye Dönemi kadinlarinin kiriladöküle, süslerini göstere göstere yürüyüşü gibi yürümeyin" (Ahzâb (3) 32.) buyurur. Nûr Sûresi'nde: "Mü'min kad?nlara da şöyle gözlerini (haramdan) k?ss?nlar, ?rzlar?n? korusunlar, süslerini göstermesinler -kendiliğinden görünen müstesna- başörtülerini yakalar?n?n üzerine sals?nlar" (Nûr (24) 31.) buyurur. Yine Ahzâb Sûresi'nde: "Ey Peygamber! Zevcelerine, k?zlar?na ve mü'minlerin kad?nlar?na söyle, "cil-bâb"lar?n? üzerlerine ats?nlar" buyurur. (Ahzâb (33) 59.)

Peygamber Efendimiz de: "Erkek erkeğin âvretine, kad?n da kad?n?n avretine bakmas?n", (Müslim, hayz 7; Tirmizî, edep 38; Ibn Mâce, taharet l37; Müsned NI/63.) "Ergin, olmuş bir kad?n?n namaz?n? Allah başörtüsüz kabul etmez" (Tirmizî, salat 160; Ibn Mâce, taharet 132; Müsned VI/150, 218, 259.), "Şehvetle bakmak gözün zinâs?d?r" (Buhârî, isti'zan 12, kader 9; Müslim, kader20, 21; Ebû Dâvûd, nikâh Müsned N/276.), "Şehvetle bakmak şeytan?n zehirli oklar?ndan bir oktur" (Hindî Kenz V/329 (13075).) buyurmuştur.

Bu ve benzeri âyet ve hadîslerden ötürü, tüm Islâm bilginleri, kad?n?n da, erkeğin de avretini kapatmas? konusunda sözbirliği halindedirler. Yine bütün Islâm bilginleri kad?n?n elleri, yüzü ve ayaklar? d?ş?nda kalan bütün bedeninin "avret" olduğu konusunda sözbirliği halindedirler. ?slam'?n bu konudaki öğretileri aç?k ve emredici olduğundan, örtünmenin gereğine inanmayanlar?n dinden ç?km?ş, yani kâfir olmuş olacağ?n? söylemişlerdir. Kapanman?n gerekliligine inanmakla beraber, kapanmayanlar?n ise dinden ç?km?ş olmayacağ?n?, ancak günah işlemiş olacağ?n? bildirmişlerdir. ?slam'?n böyle kesin ve net bir öğretisiyle alay etmenin de insan? dinden ç?karacağ?n?, bu hatay? işleyen mükellefin, tevbe edip, imân?n? yenilemesi gerektiğini duyurmuşlard?r.

Çünkü ç?plakl?k ilkelliğin, giyinme ise medeniliğin belirtisidir. Ç?plak gezmenin hiçbir yarar? yoktur, bununla birlikte bir sürü zarar? vard?r. Giyinmenin ise hiçbir zarar? olmad?ğ? gibi, bir sürü yarar? vard?r. Giyinme iffetli ve namusluluğun sembolüdür. Soyunma ise insan? iffetsizliğe götürür. Cinsel cazibede diğer nimetler gibi bir nimettir. Her şeyin bir sahibi bulunduğu ve sahibi olmayanlara helal olmad?ğ? gibi, insan bedeninin gönle hoş gelen cinsel çekiciliği de, sadece sahibine helâldir. Sahibi olmayanlar, ondan gözle de olsa yararlanamazlar. Han?m?na başkalar?n?n bakmas?nda sak?nca görmemek, yada han?mlar?n kendilerini, bak?lacak şekilde ayarlamas?, modern t?p gözünde psikolojik ve cinsel hastal?k olarak görülür. Insanlar?n binde dokuzyüzdoksandokuzu da giyinmenin gerekli olduğunu savunur; ancak ne kadar giyinilmesi konusunda ayr? ayr? şeyler söylerler. Yani insan akl?n?n giyinmeye çizebileceği sabit bir s?n?r yoktur. Öyleyse dinin çizdiği s?n?rlar? kabul etmek en ak?ll?ca hareket olsa gerektir. Giyinme, ayr?ca tabiî, yani fitri ve doğal bir olgudur. Tabiatta hiç bir nimet çirilç?plak ve elbisesiz değildir. En değerli meyvalar iki-üç kat elbise ve ambalaj içerisinde sunulmuştur. Demek ki, değerli olan daha çok saklanmakta ve daha çok örtülmektedir. Kömür, kap?n?n önünde b?rak?l?r ama elmas, evin de en gizli köşesinde saklan?r. K?saca örtü, kad?n?n değerinin de göstergesidir.

Hanefîlere Göre Avret

Avret yerlerinin örtülmesi Kur'ân-? Kerîm ve hadislerle emredildiği için, bunda bilginlerin söz sahibi olamayacağ?n? ve bunu hepsinin sözbirliği ile kabul ettiğini daha önce söylemiştik. Ancak erkeğin göbeği ile dizkâpağ? aras? d?ş?nda kalan yerleri ile, kad?n?n elleri, ayaklar? ve yüzünün avret olup olmad?ğ? konusunda ayr? fikirde olanlar vard?r.

Şâfiî ile Hanbelî mezheplerine göre, kad?n?n yüzü ve elleri de dahîl, bütün vücudu avrettir ve mahremi olmayanlara karş? örtülmesi gerekir. Kad?n ellerini ve yüzünü ancak namazda açabilir. Maliki mezhebinde ise, kad?n?n elleri ve yüzü avret değildir, ancak yabanc?lara karş? kapatmas? daha güzeldir.

Diğer mezheplerin uygulamalar?n? özet olarak gördükten sonra şimdi de Hanefî Mezhebi'nde avret ve örtünme ile ilgili uygulamay? geniş olarak görmeye çal?şal?m:

Namazda Avret

Erkeğin namazdaki avreti; namaz d?ş?nda olduğu gibi, göbekle dizkapağ? aras?d?r. Dizkapağ? avrettir, göbek ise avret değildir. Hür kad?nlar?n avreti ise; yüzleriz, ellerinin içleri ve ayaklar?n?n üstleri hariç bütün vücutlar?d?r. Hattâ kulağ? hizasindan aşağ?ya sarkan saçlar?n?n aç?lmas?, baz?lar?na göre namaza engel değilse de, daha doğru olan görüşe göre avrettir. Ancak bu sarkan saçlar?n avret olmad?ğ?n? söyleyenlere göre dahi, mahrem olmayan erkeğin, kad?n?n saç?na bakmas? haramd?r. Yani böyle sarkan saçlara bakmak, avret olduğu için değil, fitneye sebep olabileceği için haramd?r. (Ibrahim Halebî, Gunyetü'l-mümtelî 212.)

Namazda iken insan?n avreti, kaba ve hafif olmak üzere ikiye ayr?l?r. Kaba avret, çevreleri ile birlikte ön ve arka organlar, hafif avret ise, avretin geri kalan k?sm?d?r. Namaz k?larken kaba avret, ya da hafif avret organlar?ndan birinin, dörtte birinin kendiliğinden aç?lmas?, namaz?n bir rüknünü edâ edecek kadar sürerse namaz? bozar. Bunu kendi eylemi ile yaparsa namaz? hemen bozulur. Meselâ bir kolunun dörtte biri namazda iken aç?lan kad?n, bu şekilde bir rüknü, meselâ rukûu yapacak kadar kal?rsa namaz? bozulur. Daha az süre aç?l?rsa bozulmaz. Ancak önceden aç?kken namaza başlayamaz.

1-Kad?n?n Avreti

Yabanc? Erkeklere Göre

Kad?n?n yabanc? erkeklere göre avreti, yüzü ve elleri hariç, bütün bedenidir. Ebû Yûsuf'a göre, iş görme gibi bir zorunluluk bulunduğunda, kolunun dirseklere kadarki k?sm? da avret değildir. Ancak fetvaya uygun görüşe göre, kolu da avrettir. Baz?lar?na göre de kollar namaz içinde avrettir, namaz d?ş?nda avret değildir. Ayaklar?n topuklardan aşağ?s? konusunda da ayn? şeyler söylenmiştir.

Ancak yüzü ya da elleri görüldüğünde, kötü duygulara (fitneye) sebep olacaksa, kad?n?n yüzü ve elleri de dahil, bütün vücudu avrettir.

Mahremi Olan Erkeklere Göre

Kad?n?n mahremi olan erkeklere göre avreti, erkeğin erkeğe göre avreti gibidir, ancak kad?n mahremi olan erkeğe karn?, s?rt?n? ve bir görüşe göre memelerini de gösteremez. (Ibn Hümâm, Fethu'l-KadîrVIl/l05.)

Kad?n?n mahremi olan erkekler, Nûr sûresi otuzbirinci âyetinde say?ld?ğ? gibi: Kocas? (kad?n?n kocas?na göre hiç bir yeri avret değildir), Babas?, dedeleri, kocas?n?n Babas? ve dedeleri, erkek çocuklar?, kocas?n?n erkek çocuklar?, kendi erkek kardeşleri, erkek kardeşlerinin çocuklar? ve k?z kardeşlerinin çocuklar? (yani yegenleri), kendi kad?nlar?, köleleri, evlerine s?k s?k girme al?şkanl?ğ? olan ve cinsel arzusu bulunmayan erkekler ve cinselliği henüz kavramam?ş çocuklard?r. Amcalar ve day?lar da baba makam?ndad?rlar. Kocas?n?n erkek kardeşi, yani kay?nbiraderleri ve kocas?n?n day?s? ve amcas? ise mahremi değildir. ?şte kad?n, bu mahremi olan erkekler yan?nda omuzlar?na kadar kollar?, baş?, boynu ve dizden aşağ? bacaklar? aç?k durabilir. Ancak bu, kötü duygu söz konusu olmad?ğ? zamand?r. Ayr?ca durabilir demek, durmas? gerekir demek değildir. Onlar?n yan?nda da, hattâ yaln?z baş?na da kapanmaya daha çok dikkat etse daha güzel olur.

Yukar?da sözü edilen âyette kad?n?n; say?lan mahremlerine zinetlerini, yani süs ve tak?lar?n?, dolay?s? ile bunlar?n yerlerini göstermesinde sak?nca olmad?ğ? bildirilmiştir. Islâm bilginleri de kad?n?n süs yerleri; baş, yüz, göğsün üst k?sm?, boyun, kulak, el, kol, ayak ve bacaklar?d?r. Çünkü başa taç ve saçbağ?, boyun ve bağ?ra gerdanl?k, kulaga küpe, bazuya bazubend, kola bilezik, ele yüzük ve k?na, bacaga halhal, ayağa da yine k?na tak?l?r ve sürülür, dolay?s? ile kad?n?n mahremlerine gösterebileceği yerleri buralard?r, demişlerdir. Memeleri, s?rt? ve karn? ise zinet yeri olmad?ğ?ndan, oralar?n? kad?n, kocas?ndan başka erkeklere gösteremez.

Kendi Kad?nlar?na Göre Avret

Kad?n?n "Kendi Kad?nlar?na" göre avreti, erkeğin erkeğe göre avreti gibidir, yani göbeği ile dizkapağ? aras?ndan ibarettir. Ancak Imam Azam'dan bir rivayete göre, kad?n?n "Kendi Kad?nlar?"na göre avreti de, mahremi olan erkeklere göre avreti gibidir, karn?n? ve s?rt?n? da gösteremez. (Zeylaî, Tebyîn VI/18.)

Âyette geçen ve kad?n?n zinet yerlerini gösterebileceği "Kendi Kad?nlar?"ndan maksat, çoğu Islam bilginine göre Müslüman olan kad?nlard?r. Hz.Ömer; görevlisi Ebû Ubeyde b. el-Cerrâh'a yazd?ğ? emir mektubunda:

"Haber ald?ğ?ma göre, gayr? müslim vatandaşlar?n (zimmîlerin) kad?nlar?, müslüman kad?nlarla beraber hamamlara giriyorlarm?ş. Bunu yasakla ve buna engel ol. Çünkü zimmî bir kad?n, müslüman bir kad?n?n avretine bakamaz" diye emir vermiş. Ebû Ubeyde de bunu yürürlüğe koymuş ve "Hangi kad?n özrü olmaks?z?n, s?rf yüzünü parlatmak amac?yla hamama giderse, yüzlerin aklanacağ? günde Allah onun yüzünü kara eylesin!" diye ilân etmiştir. (Kurtubî XN)

Ibn Abbas, "Müslüman bir kad?n?, Yahudi ya da Hiristiyan bir kad?n?n görmesi helâl değildir, çünkü gider kocas?na anlat?r" demiştir.

Baz? Islâm Bilginlerine göre ise; kad?n?n kad?na göre avreti, göbekle diz kapağ? aras?d?r. Kad?n?n baz? kad?nlara zinet yerlerini gösterememesi, gidip kocalar?na anlatabileceklerinden ve fitneye sebep olabileceklerinden dolay?d?r. Müslüman kad?nlar genellikle böyle bir laf taş?y?c?l?ğ? yapmayacaklar?ndan ötürü, âyetteki "Kendi Kad?nlar?"ndan maksat, müslüman kad?nlard?r, diye yorumlanm?şt?r. Önemli olan, başkas?na anlatmas?, ya da anlatmamas? olduğuna göre, "Kendi Kad?nlar?"n?, iyi ahlâk? ile tan?nm?ş kad?nlar olarak anlamak gerekir. Buna göre kad?n, iyi ahlâkl? olduğunu bildiği ve güvendiği gayr? müslim kad?nlara da göbeği ile diz kapağ? aras? d?ş?n? gösterebileceği gibi, kötü ahlâkl? olarak bildiği müslüman kad?nlara da zinet yerlerini ve erkeğe gösteremeyeceği yerlerini gösteremez.

Yabanc? Kad?nlara Göre

Kad?nlar?n "Kendi Kad?nlar?"n?n "kimler olduğu anlaş?l?nca yabanc? kad?nlar?n da kimler olduğu kendiliğinden anlaş?lm?ş oldu. Buna göre gayr? müslim kad?nlar ve bir görüşe göre de kötü ahlâk? ile tan?nan müslüman kad?nlar yabanc? kad?nlard?r. Kad?n?n onlara göre avreti, aynen yabanc? erkeklere göre avreti gibidir. Yüzü, elleri ve ayaklar? d?ş?nda hiç bir yerini zorunluluk olmay?nca onlara gösteremez.

Tek Baş?na Iken

Kad?n. mahremi olmayan erkeklerin bulunmad?ğ? evinde jile gibi omuzdan ask?l? bir elbise ile bulunabilir, baş?. kollar? ve dizden aşağ?s? aç?k dolaşabilir. Ama yaln?z baş?na iken bile sak?nmas? ve örtünmeye dikkat etmesi çok daha güzel bir davran?şt?r. Öyle dolaşan kad?n kötü duygular söz konusu değilse, belki günah işlemiş olmaz ama, meleklerin varl?ğ?n? da düşünerek, kendi baş?na iken de kapanan kad?n?n sevap kazanacağ? kesindir. Ancak evde başkalar? yokken kocas? öyle gezmesini istiyorsa, onun arzusuna uymas? da daha güzeldir. Ayn? şekilde kocas? da onun istediği gibi bulunmal?d?r.

Evlenmek Isteyen Erkeğe Göre Avret

Kad?n kendisiyle evlenmek isteyen erkeğe, birbirini görüp tan?malar?, begendiklerini ya da beğenmediklerini bilmek için, yüzünü ve ellerini, şehvetle bak?yor olsa da gösterebilir. Çünkü bu Peygamber Efendimizin tavsiyesidir ve, çok önemli bir sünnettir. (Cessâs Ahkâmü'l-Kur'ân V/173; Ibn Rüsd, Bidâye ll/3.) Karakter ve mizaçlar? birbirine uyan insanlar?n kanlar? da birbirine ?s?n?r ve daha ilk bak?şta birbirlerini severler. Uymuyorsa sevmezler. Bu yüzden evlenecek olanlar birbirlerini mutlaka görmeli ve sevebiliyorlarsa evlenmelidirler. Aksi halde ileride anlaşmazl?k ve huzursuzluklar?n ç?kmas? kaç?n?lmazd?r. Islâm'da çok önemli say?lan aile kurumunun son derece sağlam temellere oturtulmas? aç?s?ndan bu çok gerekli bir davran?şt?r.

"Ülü'I-Irbe Olmayanlar"a Göre Avret

"Ülü'1-Irbe olmayan" demek, cinsel arzusu bulunmayan demektir. Âyette kad?nlar?n zinet yerlerini "ülü'1-irbe olmayanlar"a da gösterebileceği bildirilmiştir. (Nûr (24) 31.) Bu tür insanlar saf ve aptal olup, kad?n?n dünyas?ndan birşeyler bilmeyen bedensel iktidars?zl?klar?ndan, akl? eksikliklerinden, fakirlik ve miskinliklerinden ötürü, kad?nlara karş? bir eğilim ve arzu duymayan kimselerdir.

Mücahid; "karn?ndan başka derdi olmayan ve kad?nlardan yana bir şey bilmeyen eblehlerdir" diye tan?mlar. Ancak bunlara bir yaş ve s?n?r çizilmemiş, tespit edilmeleri zamana ve izlenimlere b?rak?lm?şt?r. Normal saatlarda böyle bir arzu duymayan baz? insanlar, ç?plak magazin gazeteleri ve televizyondaki seks sahneleri ile duyulan uyar?lm?ş hale gelmiş olabilir. Müslüman kad?nlar?n buna dikkat etmesi ve bu durumda kollar?n? ve başlar?n? onlar?n yan?nda da açmamalar? gerekir.

Küçük Çocuklara Göre Avret

Ayn? âyette zinet yerlerini gösterebilecekleri bildirilen insanlardan biri de, "kad?nlar?n avretlerinden haberi olmayan çocuklar"d?r. Bunda da s?n?r olarak bir yaş gösterilmemiştir. Çünkü çocuklar?n bu tür işleri bilmeleri zamana ve zemine göre değişir. Günümüzde yedi yaş?ndaki bir "televizyon çocuğu"nun bilmediği çok az şey olsa gerektir. Bu yüzden bu çocuklar? baz? bilginler; şehvet duyma s?n?r?na ulaşmayanlar, diye belirlemişler, baz?lar? da; neyin avret olduğunu, neyin olmad?ğ?n? bilmeyenlerdir, demişlerdir ki bu, doğruya daha yak?nd?r. Kad?n?n vücudu, hareketleri ve duruşlar? kendisinde hiçbir şehevî değişme oluşturmayan çocuklard?r, diyenler de vard?r. Bu, çocuğun kendi durumuna göre de değişebilir. Buna göre alt? ile on yaş aras? çocuklarda bu tür uyan?şlar olabileceğine göre kad?n?n bunu göz önünde bulundurmas? gerekir. Günümüzde on yaş?na geldiği halde şehvet ad?na hiçbir şey duymayan bir çocuktan söz etmek -aptal değilse- zordur. Bu durumdaki çocuğun da kad?na göre erkek gibi olduğu bilinmelidir.

Ihtiyar Kad?nlar?n Avreti

Yaşl? kad?nlar?n avreti asl?nda diğer kad?nlardan farkl? değildir. Ancak onlar?n, süslü-püslü görünmemek şart?yla "cilbablar?n?" yabanc? erkeklerin yan?nda ç?karmalar?nda bir sak?nca yoktur. Bu konudaki âyetin meâli şöyledir:

"Âdetten ve çocuktan kesilmiş ve art?k nikâha ümitleri kalmam?ş olan yaşl?lara gelince, ancak mahremlerine gösterebilecekleri zinet yerlerini açmamak ve ş?k görünme eylemi (teberruc) yapmamak şart?yla,d?ş elbiselerini b?rakmalar?nda onlar için bir günah yoktur. Bununla beraber bundan da sak?nmalar? kendileri için daha hay?rl?d?r." (Nûr (24) 60.)

Ihtiyar kad?nlar?n, başka erkeklerin yan?nda b?rakabilecekleri elbiseleri, "cilbablar?", yani üstlüklerinden ibarettir. Bu konuda bütün bilginler ayn? kanaattedir. Yoksa ihtiyar kad?nlar?n, yabanc? erkeklere zinet yerlerini gösterebileceğini söyleyen yoktur.

Âdet ve Lohusal?k Halinde Avret

Âdetli ve lohusa kad?n?n, yabanc?lara, kad?nlara ve mahremi olan erkeklere göre avreti, diğer zamanlar?ndan değişik değildir. Bir başka deyimle âdetli ve lohusan?n avreti sadece kocas?na göre değişir ve kocas? onun göbeği ile diz kapağ? aras?ndan, dokunmak suretiyle yararlanamaz. Ancak bakma konusunda kocas?na yine hiçbir yeri avret değildir. Fakat yerinde de söylediğimiz gibi, Imam Muharnmed'e göre âdetli ve lohusaya kocas?, cîmadan başka herşeyi yapabilir. Ayr?ca bu kitab?n "âdetliye ait hükümler" bölümüne bak?lmal?d?r. .

2- Erkeğin Avreti

Erkeğin, hem erkeklere, hem de kad?nlara göre avreti, göbeği ile diz kapağ? aras?d?r. Ancak bedeninin belden yukar?s?n? (karn?n? ve s?rt?n?) da kad?nlar?n yan?n da açmas? mekruhtur.

Erkek çocuk, erginlik yaş?na ulaşt?ğ?nda, parlak yüzlü ise bakma konusunda kad?n hükmünde; değilse, erkek hükmündedir.

3- Yolculuk ve Mahremlik

Erkek, mahremi olan kad?nlarla, şehvetten emin olunmas? halinde sefer müddeti ve daha uzun yola ç?kabilir. Kad?n da, sefer müddeti yola, ancak yan?nda ergin ve ak?ll? erkek bir mahremi olursa ç?kab?lir. Yani kad?n, doksan kilometre kadar bir yolculuğa yaln?z baş?na, bir çocukla, ya da başka kad?nlarla ç?kamaz. Bu haramd?r. Kendisine hac farz olmuş olsa dahi, eşlik edecek mahrem bir erkek bulmad?kça, hacca da, umreye de gidemez.

Erkek, başka erkeklerin olmad?ğ? bir evde yabanc? bir kad?nla tek baş?na duramayacağ? gibi, birden çok yabanc? kad?nla da bulunamaz. (Kad?zâde Efendi, Netâicü'l-efkâr N/122.) Birincisi haram, ikincisi fitne sebebidir.

4- Dokunma, Tokalaşma ve Avret

Ayr? bir konuda da değindiğimiz gibi, genel bir kural olarak; bak?lmas? helâl olan yere dokunmak, ya da tutmak da helâldir. Ancak bundan, yabanc? erkekle yabanc? kad?n?n birbirlerine dokunmalar? müstesnad?r.

Genç ve şehvet duyulabilecek yabanc? kad?nla tokalaşmak haramd?r. Peygamber Efendimiz; yabanc? bir kad?n?n elini tutan ele, K?yâmet Günü ateş doldurulacağ?n? haber vermiştir. (Ibn Hümâm, Fethu'l-Kadir Vll/98. ) Kendisi de biat s?ras?nda kad?nlarla el s?k?şmam?ş ve sizden sözlü biat al?yorum, buyurmuştur. Âise Annemiz de yemin ederek; "Allah Resûlü'nün eli kad?n eline değdi diyen yalan söylemiştir" demiştir. (Geniş bilgi için bk. Sabunî, Ahkâmü'l-Kur'ân N/565-66.)

5- Zorunlu (Zarurî) Haller ve Avret

Islâm, insan?n sağl?ğ?na çok büyük önem vermiş ve bu yüzden temizliği imandan saym?şt?r. Kur'ân-? Kerîm'in baz? âyetlerine dayanarak Islâm bilginleri; "zorunlu haller, haramlar? mubah (serbest) k?lar" diye bir kural koymuşlard?r. Buna göre; hastalanan kad?n? öncelikle kad?n doktor muayene edecektir. Yani kad?n doktorun bulunduğu ve anlayabileceği bir konuda, kad?n?n erkek doktora gitmesi haramd?r. Ama kad?n doktor bulunmaz, ya da hastal?ğ? teşhis ve tedavi edemezse kad?n, erkek bir doktora da gidebilir ve muayene ve tedavisinin gerektirdiği yerini, gerektirdigi kadar açabilir.

Ebenin doğum an?nda kad?n?n avretine bakmas?, sünnetçinin sünnet an?nda ergin erkeğin sünnet yerine bakmas? caizdir. (Serahsî, Mebsût X/156; Fetâvay-i Kâdihan (yazma) 612.)

7- Kad?n?n Elleri ve Yüzü Meselesi

Kad?n?n elleri ile yüzü d?ş?ndaki bütün bedeninin avret olduğunu, yani örtünmesi gerektiğini daha önce söylemiştik. Ellerinin ve yüzünün avretligine gelince; Şâfiî ve Hanbelî Mezheplerine göre kad?n?n elleri ve yüzü de avrettir ve örtülmesi gerekir. Hanefi ve Mâlikî Mezheplerine göre ise elleri ve yüzü avret değildir, ancak örtülmesi daha güzeldir. Fitne sözkonusu olduğunda ise örtmek gerekli olur.


Elmal?l? Merhum da konuyu irdeledikten sonra, eller ve yüz, zorunluluk olduğunda aç?l?r. Zorunluluklar? (zaruretleri) da kendi miktarlar?nca hesaplamak üzere yani sadece zorunluluk olduğu yerlerde bunlar?n aç?lmas?nda sak?nca yoktur, sonucuna varm?şt?r. (bk. Elmal?l?, Hak Dinî VI/3505.)