Konu: Mesnevi-i Nuriye DERSLERİ...1.

Mesnevi-i Nuriye DERSLERİ...1.
Selamun aleyküm muhterem kardeşlerim,
Üstad Bediüzzaman Said Nursi Hazretlerinin ifadesiyle Risale-i Nur'un bir fidanlığı hükmünde olan ve çok ulvi hakikatleri ihtiva eden Mesnevi-i Nuriye kitabını lügatlı olarak bugünden itibaren sizlerle paylaşmaya başlıyoruz.
İnşaallah 301 gün devam edecek olan bu paylaşımımızdan, azami derecede istifade edebilmemizi Cenab-ı Hak'tan niyaz ediyoruz.
Selam ve dua ile.

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ 1.İ’TİZAR

بِسْمِاللهِالرَّحْمٰنِالرَّحِيمِ İ’tizar Risale-i Nur Külliyatından el-Mesneviyyü’l-Arabî ile muanven büyük Üstad’ın cihanbaha pek kıymettar şu eserini de Allah’ın avn ve inayetiyle Arabîden Türkçeye çevirmeye muvaffak olmakla kendimi bahtiyar addediyorum. Yalnız, aslındaki ulviyet, kuvvet ve cezaleti tercümede muhafaza edemedim. Evet, o cevher-baha hakikatlere zarf olacak ne bir harf ve ne bir lâfız bulamadım. Tercüme lisanı da fikrim gibi nâkıs ve kasır olduğundan, o azîm imanî ve cesîm Kur’ânî hakikatlere ancak böyle dar ve kısa bir kisveyi tedarik edebildim. Ne hakkın ve ne hakikatin hatırı kalmış. Fabrika-i dımağiyemin bozukluğundan, bu kadarını da, müellif-i muhterem Bediüzzaman’ın mânevî yardımlarıyla dokuyabildim. Evet, bir tavuk, kendi uçuşuyla şahinin veya kartalın uçuşlarını taklit ve tercüme edemez. Bu, hakikaten aslına uygun ve lâyık bir tercüme değildir. (Pek kısa bir meal, bazan da tayyedilmiş, tercüme edememiş). Çok yerlerde yalnız mealini aldım. Bazı yerlerde de tayyettim. Ancak, aslındaki hakaiki evlâd-ı vatana gösteren küçük bir ayinedir. Risale-i Nur Müellifinin neseben küçük kardeşi ve on beş sene ondan ders alan Abdülmecid Nursî

Lügatler : Arabî : Arapça avn : yardım azîm : büyük, yüce bahtiyar addedmek : talihli, mutlu saymak cesîm : çok büyük cevher-baha : mücevher gibi değerli cezalet : güçlü ve akıcı ifade cihanbaha : dünyalar kıymetinde el-Mesneviyyü'l-Arabî : Arapça Mesnevî-i Nuriye evlâd-ı vatan : vatan evlatları fabrika-i dımağiye : akıl fabrikası hakaik : gerçekler, esaslar imanî : imanla ilgili, imana dair inayet : lütuf, yardım, bağış itizar : özür dileme kıymettar : kıymetli, değerli kisve : örtü, kıyafet Kur’ânî : Kur’ân’a ait; Kur'ân'da bulunan lâfız : söylenen ifade, kelime lisan : dil meal : kısa açıklamalı tercüme muanven : isimli; namlı muvaffak olmak : başarmak müellif : telif eden, yazan müellif-i muhterem : hürmetli müellif; saygıdeğer yazar nâkıs ve kasır : eksik ve kısa neseben : soyca, sülâle bakımından tayyedilmek : atlanmak, çıkarılmak tayyetmek : çıkarmak tedarik etmek : elde etmek ulviyet : yücelik zarf olmak : kılıf olmak, sarmak

--

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ 2.2.MUKADDEME(DEVAMI)
RİSALE-İ NUR’UN BİR NEVİ ARABÎ MESNEVÎ-İ ŞERİF’İ HÜKMÜNDE OLAN BU MECMUANIN MUKADDEMESİ BEŞ NOKTA’DIR.(DEVAMI)
İKİNCİ NOKTA

Mevlâna Celâleddin (r.a.) ve İmam-ı Rabbânî (r.a.) ve İmam-ı Gazâlî (r.a.) gibi, akıl ve kalb ittifakıyla gittiği için, herşeyden evvel kalb ve ruhun yaralarını tedavi ve nefsin evhamdan kurtulmasını temine çalışıp, lillâhilhamd, Eski Said Yeni Said’e inkılâp etmiş. Aslı Farisî, sonra Türkçe olan Mesnevî-i Şerif gibi o da Arapça bir nevi Mesnevî hükmünde Katre, Hubab, Habbe, Zühre, Zerre, Şemme, Şu’le, Lem’alar, Reşhalar, Lâsiyyemalar ve sair dersleri ve Türkçede o vakit Nokta ve Lemeatı gayet kısa bir surette yazmış; fırsat buldukça da tab’ etmiş. Yarım asra yakın o mesleği Risale-i Nur suretinde, fakat dahilî nefis ve şeytanla mücadeleye bedel, hariçte muhtaç mütehayyirlere ve dalâlete giden ehl-i felsefeye karşı, Risale-i Nur, geniş ve küllî Mesnevîler hükmüne geçti. ÜÇÜNCÜ NOKTA: O Yeni Said’in münazarasıyla nefis ve şeytanın tam mağlûp edilmesi ve susturulması gibi, Risale-i Nur dahi yaralanmış tâlib-i hakikati kısa bir zamanda tedavi ettiği gibi, ehl-i ilhad ve dalâleti de tam ilzam ve iskât ediyor. Demek, bu Arabî Mesnevî mecmuası, Risale-i Nur’un bir nevi çekirdeği ve fidanlığı hükmündedir. Bu mecmuanın yalnız dahilî nefis ve şeytanla mücadelesi, nefs-i emmarenin ve şeytan-ı cinnî ve insînin şübehatından tamamıyla kurtarıyor. Ve o malûmat ise, meşhûdat hükmünde ve ilmelyakîn ise, aynelyakîn derecesinde bir itminan ve bir kanaat veriyor.

Lügatler : Arabî : Arapça aynelyakîn : bir mesele hakkında gözle görmek sûretiyle, kesin bilgi sahibi olma dahilî : iç, içsel olan dalâlet : hak yoldan sapkınlık inançsızlık ehl-i felsefe : felsefe ilmini temel kabul eden kişiler ehl-i ilhad ve dalâlet : dinsiz ve sapık olanlar evham : kuruntular, şüpheler evvel : önce Farisî : Farsça Habbe : “dâne, tohum” mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale hariçte : dışarıda Hubab : “su kabarcığı” mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale hükmünde : yerinde; bir şeyle aynı hükmü alma hükmüne geçmek : benzer bir şeyle aynı hükmü almak ilmelyakîn : ilme, bilgiye ve sağlam delillere dayanarak, kuşkuya yer bırakmayacak şekilde kesin bilme ilzam ve iskât etmek : muhataba üstün gelmek ve onu susturmak inkılâp etmek : değişmek, dönüşmek itminan : inanma, tatmin olma ittifak : birlik, bütünlük Katre : "damla" mânâsını taşıyan ve bu eserde yer yer alan bir risale küllî : genel, kapsamlı Lâsiyyemalar : bu eserde yer alan bir risale. Lâsiyyema Lem'alar : "parıltılar" mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale Lemeat : "parıltılar" mânâsını taşıyan ve Sözler’in sonunda yer alan bir risale lillâhilhamd : Allah’a hamd olsun ki malûmat : bilgiler, bilinen şeyler mecmua : kitap hâlinde bir araya getirilmiş eser Mesnevî mecmuası : kitap hâlinde bir araya getirilen Mesnevî-i Nuriye risalesi Mesnevî/Mesnevî-i Şerif : her beyti ayrı kafiye olan manzum eser; içinde dinî ve ahlâkî nasihatlar bulunan Mevlânâ’nın Farsça eseri Mesnevîler : Mesnevî tarzıyla kaleme alınan eserler meşhûdat : görünen ve bilinen şeyler münazara : karşılıklı tartışma mütehayyir : şaşkın nefis/nefs-i emmare : insanı daima kötülüğe, haram olan zevk ve is-teklere sevk eden duygu nevi : çeşit, tür Nokta : bu eserde yer alan bir risale Reşhalar : "sızıntılar" mânâsını taşı-yan ve bu eserde yer alan bir risale Şemme : "kokucuk ve güzel koku" mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale şeytan-ı cinnî ve insî : cinlerden ve insanlardan olup da insanları şerlere sevketmeye çalışan şeytanlar Şu'le : “ateşten çıkan ince sivri alev” mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale şübehat : şüpheler, delil diye ileri sürülen tutarsızlıklar tab etmek : yazmak, basmak tâlib-i hakikat : varlıkların arkasın-daki hakikatlere ulaşmak isteyen Zerre : "atom" mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale Zühre : "çiçek" mânâsını taşıyan ve bu eserde yer alan bir risale

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ 2.3.MUKADDEME(DEVAMI)
RİSALE-İ NUR’UN BİR NEVİ ARABÎ MESNEVÎ-İ ŞERİF’İ HÜKMÜNDE OLAN BU MECMUANIN MUKADDEMESİ BEŞ NOKTA’DIR.(DEVAMI)
DÖRDÜNCÜ NOKTA

Eski Said, ilm-i hikmet ve ilm-i hakikatin çok derin meseleleriyle meşgul olması ve büyük ulemâlarla derin meseleler üzerinde münazarası ve medresenin yüksek derslerini gören eski talebelerinin fehimlerinin derecesine göre yazması ve Eski Said’in de terakkiyat-ı fikriye ve kalbiyesinde, yalnız kendisi anlayacak bir sûrette, gayet kısa cümlelerle ve gayet muhtasar bir ifadeyle uzun hakikatlere kısa kelimelerle işaretler nev’inde, o mecmuayı yazdığı için, bir kısmını en müdakkik âlimler de zorla anlayabilir. Eğer tam izah olsaydı, Risale-i Nur’un mühim bir vazifesini görecekti. Demek o fidanlık Mesnevî, turuk-u hafiye gibi enfüsî ve dahilî cihetinde çalışmış, kalb ve ruh içinde yol açmaya muvaffak olmuş. Bahçesi olan Risale-i Nur, hem enfüsî, hem ekseri cihetinde turuk-u cehriye gibi âfâkî ve haricî daireye bakıp marifetullaha geniş ve her yerde yol açmış. Adeta Mûsâ Aleyhisselâmın asâsı gibi nereye vurmuş ise su çıkarmış... Hem Risale-i Nur, hükema ve ulemanın mesleğinde gitmeyip, Kur’ân’ın bir i’câz-ı mânevîsiyle, herşeyde bir pencere-i marifet açmış, bir senelik işi bir saatte görür gibi Kur’ân’a mahsus bir sırrı anlamıştır ki, bu dehşetli zamanda hadsiz ehl-i inadın hücumlarına karşı mağlûp olmayıp galebe etmiş. BEŞİNCİ NOKTA: Eski Said’in Yeni Said’e inkılâp etmesi zamanında, yüzer ilimlerle alâkadar binler hakikatler, ayrı ayrı birer risaleye mevzu olacak kıymette iken, o Said telif ederken, meselelerin başında “i’lem, i’lem, i’lem”lerle, herbir hakikatı—ki, bir risale olacak derecede ehemmiyetli iken—birkaç satırda, bazan bir sahifede, bazan bir iki satırda zikrediyorlar. Adeta herbir “i’lem” bir risalenin şifresidir. Hem “i’lem”ler, birbirine bakmayarak muhtelif ilimlerin ve hakikatlerin fihristleri hükmünde yazıldığından, o mecmuayı okuyanlar, bu noktaları nazara alıp itiraz etmesinler. Said Nursî

Lügatler : âfâkî : dış dünyaya ait alâkadar : alâkalı, ilgili asâ : baston, değnek cihet : yön dahilî : iç, içsel ehemmiyetli : önemli ehl-i inat : dinsizlik ve inkarcılıkta inat edenler, direnenler ekseri : çoğunlukla enfüsî : iç dünyamıza ait fehim : anlayış, kavrayış fihrist : kitabın içindekiler bölümü galebe etmek : yenmek; üstün gelmek gayet : çok hadsiz : sonsuz, sınırsız haricî : dışa ait hükema : aklî ilimlerde ve felsefede ileri seviyelere ulaşanlar hükmünde : yerinde, bir şeyle aynı hükmü alma i'câz-ı mânevî : mânevî yönde görünen mu'cizeler i'lem : "bil ki!" mânâsında kullanılan uyarı ifadesi ilm-i hakikat : hakikat ilmi; bir şeyin aslı ve esası, gerçek mahiyetini ortaya koyan ilim ilm-i hikmet : felsefe ilmi; varlıkların mahiyet, nitelik ve özelliklerinden bahseden ilim inkılâp etmek : değişmek, dönüşmek mahsus : has, özel marifetullah : Allah’ı bilme ve tanıma mecmua : derlenmiş eser medrese : İslâm tarihi boyunca üniversite seviyesinde eğitim ve öğrenim yapılan müessese Mesnevî : Mesnevî-i Nuriye risalesi mevzu : konu, bahis muhtasar : kısa, özet muhtelif : çeşitli müdakkik : dikkatli; meseleleri bütün incelikleriyle ele alan münazara : ilmî tartışma nazara almak : göz önünde tutmak, dikkate almak nev'inde : şeklinde, türünde pencere-i marifet : Allah’ı bilme ve tanımaya yönelik bir pencere gibi açılan vasıta risale : Risale-i Nur’dan herhangi bir bölüm sûret : şekil, biçim telif etmek : yazmak terakkiyat-ı fikriye ve kalbiye : fikren ve kalben ilerlemeler turuk-u cehriye : zikirlerini âşikâr ve sesli yapan tarîkatler turuk-u hafiye : gizli ve sessiz zikri temel alan tarikatlar, Nakşibendîlik gibi ulema : âimler zikretmek : anmak, belirtmek

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ 3.2.LEM’ALAR(DEVAMI)

Evet, Sultan-ı Ezelînin memurları vardır, ama icraatçıları değillerdir ki, saltanat ve rububiyetinde ortak olsunlar. Ancak o memurların vazifesi dellâllıktır ki, kudretin icraatını ilân ediyorlar. Veya o memurlar, nâzır müşahitlerdir ki, gördükleri evâmir-i tekviniyeye karşı yaptıkları itaat ve inkıyad ile istidatlarına göre bir nevi ibadet yapmış olurlar. Demek esbab, ancak ve ancak kudretin izzetini, rububiyetin haşmetini izhar için vaz edilmiş birtakım vasıtalardır. Yoksa, kudretin acz ve ihtiyacı için muavenet eden yardımcı değillerdir. Beşer sultanlarının memurları ise, sultanların ihtiyaç ve aczlerini def için tayinlerine zaruret hasıl olan yardımcı ve ortaklarıdır. Binaenaleyh, Allah’ın memurlarıyla insanın memurları arasında münasebet yoktur. Yalnız gafil ve cahil olanlar hâdiselerde ve vukuattaki hikmetleri, güzellikleri göremediklerinden, Cenâb-ı Haktan şekva ve şikâyetlere başlarlar. İşte o şekva ve şikâyetlerin hedefini değiştirmek için esbab vaz edilmiştir. Çünkü, kusur onlardan çıkıyor, onların kabiliyetsizliğinden ileri geliyor. Bu sırra bir misal-i lâtif sûretinde bir temsil-i mânevî rivayet ediliyor ki: Hazret-i Azrail Aleyhisselâm, Cenâb-ı Hakka demiş ki: “Kabz-ı ervah vazifesinde Senin ibâdın benden şekva edecekler. Benden küsecekler.” Cenâb-ı Hak, lisan-ı hikmetle ona demiş ki: “Seninle ibâdımın ortasında musibetler, hastalıklar perdesini bırakacağım. Tâ şekvaları onlara gidip sana küsmesinler.” Evet, nasıl ki hastalıklar perdedir, ecelde tevehhüm olunan fenalıklara mercidirler. Ve kabz-ı ervahta hakikî olarak hikmet ve güzellik, Hazret-i Azrail Aleyhisselâm’ın vazifesine mütealliktir. Öyle de, Hazret-i Azrail Aleyhisselâm da bir perdedir. Kabz-ı ervahta zahiren merhametsiz görünen ve rahmetin kemâline münasip düşmeyen bazı hâlâta merci olmak için o memuriyete bir nâzır ve kudret-i İlâhiyyeye bir perdedir. Evet, izzet ve azamet ister ki, esbab perdedar-ı dest-i kudret ola aklın nazarında. Tevhid ve celâl ister ki, esbab ellerini çeksinler tesir-i hakikîden.

Lügatler : acz : acizlik, güçsüzlük azamet : büyüklük, yücelik beşer : insanlık binaenaleyh : bundan dolayı celâl : azamet, haşmet def : uzaklaştırma dellâl : ilân edici; duyuran ecel : ölüm vakti esbab : sebebler evâmir-i tekviniye : Cenâb-ı Hakkın yaratmaya yönelik emirleri ve ka-nunları fenalık : kötülük, şer gafil : Allah’ın emir ve yasaklarından habersiz davranan hâlât : durumlar, haller hasıl olan : meydana gelen haşmet : büyüklük, görkem hikmet : bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olma ibâd : kullar icraat : faaliyet, uygulamalar inkıyad : boyun eğme istidat : yetenek; temel özellikler izhar : göstermek, açığa vurmak izzet : değer, itibar, şeref, yücelik, üstünlük kabz-ı ervah : ruhları teslim alma kemâl : olgunluk, mükemmellik kudret : Allah’ın bütün varlığı kuşa-tan güç ve iktidarı kudret-i İlâhiye : Allah’ın sonsuz güç ve iktidarı lisan-ı hikmet : hikmet dili memuriyet : memurluk merci : kaynak, başvurulacak yer misal-i lâtif : güzel ve hoş bir örnek muavenet eden : yardım eden münasebet : alâka, ilgi münasip : uygun müşahit : şahit olan müteallik : alâkalı, ilgili nazar : bakış, görüş, düşünce nâzır : bakan, gözlemci nev : çeşit, tür perdedar-ı dest-i kudret : kudret elinin perdecisi; sebepler rahmet : İlâhî şefkat ve merhamet rivayet : bir sözü nakletme rububiyet : Rablık; Allah’ın her bir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması saltanat : egemenlik, hâkimiyet, sultanlık sultan : hükümdâr, yönetici Sultan-ı Ezelî : hüküm ve saltanatının başlangıcı olmayan ve bütün zamanlara hükmeden Allah sûretinde : şeklinde, biçiminde şekva : şikayet tayin : belirleme, belirli kılma temsil-i mânevî : mânevi örnek, benzetme tesir-i hakikî : gerçek tesir sahibi tevehhüm olunan : sanılan tevhid : Allah’ın birliği vaz edilmek : konulmak, yerleştiril-mek vukuat : meydana gelen olaylar zahiren : dış görünüş itibariyle

--

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ 3.5.LEM’ALAR(DEVAMI)
ÜÇÜNCÜ LEM’A

Cenâb-ı Hakkın canlı mahlûkata bastığı hayat hâteminin gayr-ı mütenâhî nakış ve keyfiyetlerinden bir nümuneyi göstereceğiz. Şöyle ki: Nasıl ki suyun katrelerinden, şişenin parçalarından tut, seyyar yıldızlara kadar şeffaf veya şeffaf gibi herşeyde şemsin cilvelerinden şemse mahsus bir turra, bir cilve bulunur. Kezalik, Şems-i Ezelînin de bütün canlı mahlûkatta “ihya ve nefh-i hayat” cihetiyle bir tecellî-i ehadiyeti vardır ki, bütün esbab iktidar ve ihtiyara sahibi oldukları farz edilse dahi, o sikkenin ne mislini ve ne taklidini, ne münferiden ve ne müçtemian yapmaktan acizdirler. Buna binaen, şeffaf şeylerde görünen o timsaller şemsin timsali olup, şemsten o şeffaf şeylere in’ikâs etmiş olduklarına hükmedilmediği takdirde, o sayısız katrelerde ve zerrelerde, herbirisinde hakikî bir şemsin maddesiyle mevcut bulunduğuna hükmetmek lâzım gelir. Kezalik, Şems-i Ezelînin şualar menzilesinde olan tecellî-i esmasının nokta-i merkeziyesi olan hayat, Şems-i Ezelîye isnad edilmediği takdirde, bir sineğe, bir çiçeğe varıncaya kadar herbir zîhayatta nihayetsiz bir kudret, muhit bir ilim, mutlak bir irade gibi, Vacibü’l-Vücuddan maada hiçbirşeyde vücudu mümkün olmayan sair sıfatların mevcut olmasına cahilâne, ahmakane, gülünç bir batıl hüküm lâzım gelir. Ve aynı zamanda, şu batıl hükümle, herbir zerreye ve herbir sebebe bir ulûhiyet-i mutlakayı isnad etmekle sayısız şerikleri ispat etmek mecburiyeti hasıl olur. Maahaza, tohum olacak bir habbe veya bir çekirdekteki garip, acip, muntazam vaziyete bakınız ki, o habbe, tohumu olacak cismin bütün eczasıyla münasebettar olduğu gibi, nev’iyle, yani ebnâ-yı cinsiyle de ve bütün mevcudatla da münasebetleri vardır. Ve onlara karşı o münasebetleri nisbetinde vazifeleri vardır. Eğer o tohumcuk habbenin Kadir-i Mutlaktan nisbeti kesilip kendi nefsine isnad edilirse, yani kendi kendine olmuştur denilirse, herbir tohumda, herşeyi görecek bir gözün ve herşeye muhit bir ilmin bulunmasını itikad etmek lâzım gelir. Bu ise, sabık temsilde, herbir şeffaf zerrede hakikî bir şemsin vücudunu iddia etmek gibi gülünç bir hamakattir.

Lügatler : acip : hayret verici, şaşırtıcı acz : acizlik, güçsüzlük ahmakane : ahmakça, akılsızca binaen : dayanarak cahilâne : cahilce, bilgisizce Cenâb-ı Hak : Hakkın ta kendisi olan sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah cihet : yön, taraf cilve : görüntü, akis cism : varlık, beden ebnâ-yı cins : kendi cinsinden olanlar ecza : bütünü oluşturan parçalar esbab : sebebler farz edilmek : varsayılmak garip : tuhaf gayr-ı mütenâhî : nihayetsiz, sonsuz habbe : dane, tohum hakikî : gerçek hamakat : ahmaklık hasıl olmak : meydana gelmek hâtem : mühür hükmedilmek : karar verilmek hükmetmek : hüküm ve karar vermek hüküm : yargı, karar ihtiyar : seçme gücü, irade ihya : hayat verme, diriltme iktidar : güç, kudret in'ikâs etmek : yansımak irade : dileme sıfatı isnad etmek : dayandırmak itikad etmek : inanmak Kadir-i Mutlak : herşeye gücü yeten, sınırsız güç ve kudret sahibi Allah katre : damla keyfiyet : hal, özellik, nitelik kezalik : bunun gibi kudret : güç, iktidar maada : başka, dışında, ötesinde maahaza : bununla beraber, bununla birlikte mahlûk : yaratılmış, varlık mahlûkat : yaratılmışlar, varlıklar mahsus : has, özel mecburiyet : zorunlu olma, mecbur olma menzil : yer, konum mevcudat : varlıklar mevcut : var misil : benzer, eş değer muhit : her tarafı kuşatan muntazam : düzenli mutlak : kayıtsız, sınırsız müçtemian : topluca, hepsi birden münasebet : ilişki, bağ münasebettar : alâkalı, ilgili münferiden : tek olarak nakış : işleme, süsleme nefh-i hayat : hayat üfleme; cansızlara can verme nefs : kendisi nev' : çeşit, tür nihayetsiz : sınırsız nisbet : bağlantı; oran nisbetinde : ölçüsünde nokta-i merkeziye : merkezî nokta nümune : örnek, misal sabık : geçen, önceki sair : diğer, başka seyyar : hareketli, yerinde sabit durmayan sikke : işaret, damga şeffaf : saydam, parlak şems : güneş Şems-i Ezelî : Ezelî Güneş; bu tabir ezelden beri bütün varlıkları aydınlatan Allah için bir unvan olarak kullanılır şerik : Allah’a ortak koşulan şey şua : ışık, parıltı takdirde : durumda tecellî-i ehadiyet : Allah’ın birliğinin her bir varlıkta görünmesi tecellî-i esma : Cenâb-ı Hakk’ın isimlerine ait büyük tecelliler, yansımalar temsil : analoji, kıyaslama tarzında benzetme timsal : görüntü turra : padişaha özel mühür, nişan ulûhiyet-i mutlaka : hiçbir kayda ve şarta bağlı olmaksızın ilâh olma, mutlak ve sınırsız bir ilâhlık Vacibü'l-Vücud : varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı olmayan Allah vazife : görev vaziyet : durum, hal vücud : varlık zerre : atom, maddenin en küçük parçası zîhayat : canlı

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ
3.6.LEM’ALAR(DEVAMI)
DÖRDÜNCÜ LEM’A

Bir kitap el yazısıyla yazılırsa, yalnız bir adama ve bir kaleme ihtiyaç vardır. Fakat matbaada basılırsa, kalem işini gören pek çok demir kalemler lâzımdır. Ve o demir harfleri yapmak için ustalar ve âlât ve edevat ve mürettipler gibi çok şeylere ihtiyaç olur. Kezalik, şu kitab-ı kâinatta yazılı satırlar, kelimeler ve harflerin bir Vahid-i Ehadin kalem-i kudretiyle yazılmış olduğu cihete hükmeden adam, pek rahat ve kolay ve mâkul bir yola sülûk etmiş olur. Fakat, o yazıları, o harfleri tabiata ve esbaba isnad eden herifler, imtina ve muhalin en suubetli ve çıkmaz bir yoluna zehab etmiş olurlar. Çünkü, bu yola zehab edenler için tek bir zîhayatın tab’ ve bastırılması için ekser kâinatın tab’ına lâzım olan teçhizat lâzımdır. Bu ise, vehmin kabul edemediği bir hurafedir. Ve keza, toprağın, suyun, havanın herbir cüz’ünde, nebatat adedince mânevî gizli matbaalar lâzımdır ki, mahiyetleri ve cihazları mütehalif sayısız meyve ve çiçeklerin teşkilâtını yapabilsinler. Veyahut o nebatatı o kadar ziynet ve intizamlarıyla beraber yeşillendirmek için, o üç unsurun herbir cüz’ünde bütün ağaçların, meyvelerin ve çiçeklerin hassalarını, cihazlarını ve mizanlarını bilip yapabilecek bir kudret, bir ilim lâzımdır. Çünkü, bu üç unsurun herbir cüz’ü, herbir nebatın teşkiline medar ve menşe olabilir. Evet, bir saksıdaki toprak, cihazları ve şekilleri ve sair sıfatları muhalif olan herhangi bir nebatın tohumunu yeşillendirmeye kabiliyeti vardır. Binaenaleyh, ikinci yola zehab edenlerce, o küçük saksı içerisinde sayısız gizli makine ve fabrikaların vücudu lâzım gelir ki, hurafeciler dahi bundan utanıyorlar. BEŞİNCİ LEM’A: Bir kitapta yazılı bir harf, yalnız bir cihetle kendisini gösterir ve kendisine delâlet eder. Fakat o harf, kâtibine çok cihetlerle delâlet eder ve nakkaşını târif eder. Kezalik, kitab-ı kâinatta mücessem olarak yazılan herbir kelime, kendi miktarınca kendini gösterirse de, pek çok cihetlerden münferiden ve müçtemian Sâniini gösterir, esmâsını izhar eder. Ve kendi evsafıyla, eşkâliyle, nakışlarıyla, âdeta Sâniini medih için yazılmış bir kasidedir. Buna binaen, meşhur Hebenneka gibi ahmaklaşan bir adam dahi Sâni-i Zülcelâlin inkârına gitmemek gerektir.

Lügatler : âlât : aletler binaen : dayanarak binaenaleyh : bundan dolayı cihaz : organ, duyu cihet : yön, taraf cüz’ : kısım, parça delâlet etmek : delil olmak, işaret etmek edevat : bir iş için gerekli olan malzemeler, parçalar ekser : pek çok esbab : sebebler esmâ : Allah’ın isimleri eşkâl : şekiller, biçimler evsaf : nitelikler, özellikler hassa : nitelik, özellik Hebenneka : tarihte ahmaklığıyla meşhur bir şahsiyet hurafe : gerçek dışı, saçma inanış hükmeden : bir karara varan imtina : bir şeyin imkânsızlığı intizam : düzen isnad eden : dayandıran izhar etmek : göstermek, ortaya çıkarmak kabiliyet : yetenek kâinat : evren, bütün yaratılmışlar kalem-i kudret : Allah’ın kudret kalemi kâtib : yazan keza : aynı, aynı biçimde kezalik : bunun gibi kitab-ı kâinat : kâinat kitabı kudret : güç, kudret, iktidar mahiyet : esas nitelik, içyapı mâkul : akla uygun, aklın kabul ettiği medar : dayanak noktası, kaynak menşe olmak : öz, kaynak mizan : ölçü, tartı muhal : imkânsız muhalif : aykırı, zıt mücessem : cisimleşmiş, maddî yapısı olan müçtemian : toplu, topluca, bir araya gelmiş olarak, hepsi birden münferiden : tek başına mürettip : matbaada çalışan ve harfleri sıralayan kişi mütehalif : birbirine uymayan nakkaş : nakış ustası nebat : bitki nebatat : bitkiler sair : diğer, başka Sâni : her şeyi san’atla yaratan Allah Sâni-i Zülcelâl : büyüklük ve yücelik sahibi olan ve her şeyi san’atlı bir şekilde yapan Allah sıfat : özellik, vasıf suubet : zorluk sülûk etmek : yönelmek, yola girmek tab' : baskı, basma târif etmek : anlatmak, tanıtmak teçhizat : cihazlar, âletler teşkil : şekillendirme, yapılma teşkilât : yapı unsur : madde Vahid-i Ehad : bir ve tek olan, birliği bütün varlıkları kuşattığı gibi herbir varlıkta da tecellî eden Allah vehm : kuruntu, zan vücud : varlık zehab eden : giden zehab etmek : gitmek zîhayat : canlı ziynet : süs âlât : aletler binaenaleyh : bundan dolayı cihaz : organ, duyu cihet : yön, taraf cüz’ : kısım, parça delâlet etmek : delil olmak, işaret etmek edevat : bir iş için gerekli olan malzemeler, parçalar ekser : pek çok esbab : sebebler esmâ : Allah’ın isimleri eşkâl : şekiller, biçimler evsaf : nitelikler, özellikler hassa : nitelik, özellik hurafe : gerçek dışı, saçma inanış hükmeden : bir karara varan imtina : bir şeyin imkânsızlığı intizam : düzen isnad eden : dayandıran izhar etmek : göstermek, ortaya çıkarmak kabiliyet : yetenek kâinat : evren, bütün yaratılmışlar kalem-i kudret : Allah’ın kudret kalemi kaside : övgü şiiri kâtib : yazan keza : aynı, aynı biçimde kezalik : bunun gibi kitab-ı kâinat : kâinat kitabı kudret : güç, kudret, iktidar mahiyet : esas nitelik, içyapı mâkul : akla uygun, aklın kabul ettiği medar : dayanak noktası, kaynak medih : övgü, şükür menşe olmak : öz, kaynak mizan : ölçü, tartı muhal : imkânsız muhalif : aykırı, zıt mücessem : cisimleşmiş, maddî yapısı olan müçtemian : toplu, topluca, bir araya gelmiş olarak, hepsi birden münferiden : tek başına mürettip : matbaada çalışan ve harfleri sıralayan kişi mütehalif : birbirine uymayan nakkaş : nakış ustası nebat : bitki nebatat : bitkiler sair : diğer, başka Sâni : her şeyi san’atla yaratan Allah sıfat : özellik, vasıf suubet : zorluk sülûk etmek : yönelmek, yola girmek tab' : baskı, basma târif etmek : anlatmak, tanıtmak teçhizat : cihazlar, âletler teşkil : şekillendirme, yapılma teşkilât : yapı unsur : madde Vahid-i Ehad : bir ve tek olan, birliği bütün varlıkları kuşattığı gibi herbir varlıkta da tecellî eden Allah vehm : kuruntu, zan vücud : varlık zehab eden : giden zehab etmek : gitmek zîhayat : canlı ziynet : süs

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ
3.6.LEM’ALAR(DEVAMI)
DÖRDÜNCÜ LEM’A

Bir kitap el yazısıyla yazılırsa, yalnız bir adama ve bir kaleme ihtiyaç vardır. Fakat matbaada basılırsa, kalem işini gören pek çok demir kalemler lâzımdır. Ve o demir harfleri yapmak için ustalar ve âlât ve edevat ve mürettipler gibi çok şeylere ihtiyaç olur. Kezalik, şu kitab-ı kâinatta yazılı satırlar, kelimeler ve harflerin bir Vahid-i Ehadin kalem-i kudretiyle yazılmış olduğu cihete hükmeden adam, pek rahat ve kolay ve mâkul bir yola sülûk etmiş olur. Fakat, o yazıları, o harfleri tabiata ve esbaba isnad eden herifler, imtina ve muhalin en suubetli ve çıkmaz bir yoluna zehab etmiş olurlar. Çünkü, bu yola zehab edenler için tek bir zîhayatın tab’ ve bastırılması için ekser kâinatın tab’ına lâzım olan teçhizat lâzımdır. Bu ise, vehmin kabul edemediği bir hurafedir. Ve keza, toprağın, suyun, havanın herbir cüz’ünde, nebatat adedince mânevî gizli matbaalar lâzımdır ki, mahiyetleri ve cihazları mütehalif sayısız meyve ve çiçeklerin teşkilâtını yapabilsinler. Veyahut o nebatatı o kadar ziynet ve intizamlarıyla beraber yeşillendirmek için, o üç unsurun herbir cüz’ünde bütün ağaçların, meyvelerin ve çiçeklerin hassalarını, cihazlarını ve mizanlarını bilip yapabilecek bir kudret, bir ilim lâzımdır. Çünkü, bu üç unsurun herbir cüz’ü, herbir nebatın teşkiline medar ve menşe olabilir. Evet, bir saksıdaki toprak, cihazları ve şekilleri ve sair sıfatları muhalif olan herhangi bir nebatın tohumunu yeşillendirmeye kabiliyeti vardır. Binaenaleyh, ikinci yola zehab edenlerce, o küçük saksı içerisinde sayısız gizli makine ve fabrikaların vücudu lâzım gelir ki, hurafeciler dahi bundan utanıyorlar. BEŞİNCİ LEM’A: Bir kitapta yazılı bir harf, yalnız bir cihetle kendisini gösterir ve kendisine delâlet eder. Fakat o harf, kâtibine çok cihetlerle delâlet eder ve nakkaşını târif eder. Kezalik, kitab-ı kâinatta mücessem olarak yazılan herbir kelime, kendi miktarınca kendini gösterirse de, pek çok cihetlerden münferiden ve müçtemian Sâniini gösterir, esmâsını izhar eder. Ve kendi evsafıyla, eşkâliyle, nakışlarıyla, âdeta Sâniini medih için yazılmış bir kasidedir. Buna binaen, meşhur Hebenneka gibi ahmaklaşan bir adam dahi Sâni-i Zülcelâlin inkârına gitmemek gerektir.

Lügatler : âlât : aletler binaen : dayanarak binaenaleyh : bundan dolayı cihaz : organ, duyu cihet : yön, taraf cüz’ : kısım, parça delâlet etmek : delil olmak, işaret etmek edevat : bir iş için gerekli olan malzemeler, parçalar ekser : pek çok esbab : sebebler esmâ : Allah’ın isimleri eşkâl : şekiller, biçimler evsaf : nitelikler, özellikler hassa : nitelik, özellik Hebenneka : tarihte ahmaklığıyla meşhur bir şahsiyet hurafe : gerçek dışı, saçma inanış hükmeden : bir karara varan imtina : bir şeyin imkânsızlığı intizam : düzen isnad eden : dayandıran izhar etmek : göstermek, ortaya çıkarmak kabiliyet : yetenek kâinat : evren, bütün yaratılmışlar kalem-i kudret : Allah’ın kudret kalemi kâtib : yazan keza : aynı, aynı biçimde kezalik : bunun gibi kitab-ı kâinat : kâinat kitabı kudret : güç, kudret, iktidar mahiyet : esas nitelik, içyapı mâkul : akla uygun, aklın kabul ettiği medar : dayanak noktası, kaynak menşe olmak : öz, kaynak mizan : ölçü, tartı muhal : imkânsız muhalif : aykırı, zıt mücessem : cisimleşmiş, maddî yapısı olan müçtemian : toplu, topluca, bir araya gelmiş olarak, hepsi birden münferiden : tek başına mürettip : matbaada çalışan ve harfleri sıralayan kişi mütehalif : birbirine uymayan nakkaş : nakış ustası nebat : bitki nebatat : bitkiler sair : diğer, başka Sâni : her şeyi san’atla yaratan Allah Sâni-i Zülcelâl : büyüklük ve yücelik sahibi olan ve her şeyi san’atlı bir şekilde yapan Allah sıfat : özellik, vasıf suubet : zorluk sülûk etmek : yönelmek, yola girmek tab' : baskı, basma târif etmek : anlatmak, tanıtmak teçhizat : cihazlar, âletler teşkil : şekillendirme, yapılma teşkilât : yapı unsur : madde Vahid-i Ehad : bir ve tek olan, birliği bütün varlıkları kuşattığı gibi herbir varlıkta da tecellî eden Allah vehm : kuruntu, zan vücud : varlık zehab eden : giden zehab etmek : gitmek zîhayat : canlı ziynet : süs âlât : aletler binaenaleyh : bundan dolayı cihaz : organ, duyu cihet : yön, taraf cüz’ : kısım, parça delâlet etmek : delil olmak, işaret etmek edevat : bir iş için gerekli olan malzemeler, parçalar ekser : pek çok esbab : sebebler esmâ : Allah’ın isimleri eşkâl : şekiller, biçimler evsaf : nitelikler, özellikler hassa : nitelik, özellik hurafe : gerçek dışı, saçma inanış hükmeden : bir karara varan imtina : bir şeyin imkânsızlığı intizam : düzen isnad eden : dayandıran izhar etmek : göstermek, ortaya çıkarmak kabiliyet : yetenek kâinat : evren, bütün yaratılmışlar kalem-i kudret : Allah’ın kudret kalemi kaside : övgü şiiri kâtib : yazan keza : aynı, aynı biçimde kezalik : bunun gibi kitab-ı kâinat : kâinat kitabı kudret : güç, kudret, iktidar mahiyet : esas nitelik, içyapı mâkul : akla uygun, aklın kabul ettiği medar : dayanak noktası, kaynak medih : övgü, şükür menşe olmak : öz, kaynak mizan : ölçü, tartı muhal : imkânsız muhalif : aykırı, zıt mücessem : cisimleşmiş, maddî yapısı olan müçtemian : toplu, topluca, bir araya gelmiş olarak, hepsi birden münferiden : tek başına mürettip : matbaada çalışan ve harfleri sıralayan kişi mütehalif : birbirine uymayan nakkaş : nakış ustası nebat : bitki nebatat : bitkiler sair : diğer, başka Sâni : her şeyi san’atla yaratan Allah sıfat : özellik, vasıf suubet : zorluk sülûk etmek : yönelmek, yola girmek tab' : baskı, basma târif etmek : anlatmak, tanıtmak teçhizat : cihazlar, âletler teşkil : şekillendirme, yapılma teşkilât : yapı unsur : madde Vahid-i Ehad : bir ve tek olan, birliği bütün varlıkları kuşattığı gibi herbir varlıkta da tecellî eden Allah vehm : kuruntu, zan vücud : varlık zehab eden : giden zehab etmek : gitmek zîhayat : canlı ziynet : süs

MESNEVİ-İ NURİYE DERSLERİ 3.7.LEM’ALAR(DEVAMI)
ALTINCI LEM’A

Cenâb-ı Hak, bütün cüz ve cüz’îlerde sikke-i mahsusasını ve bütün küll ve küllîlerde has hâtemini vaz’ ettiği gibi, aktar-ı semâvat ve arzı, hâtem-i vahidiyetle ve mecmu-u kâinatı sikke-i ehadiyetle mühürlemiştir. Mezkûr sikke ve hâtemlerden, meselâ, فَانْظُرْاِلٰۤىاٰثَارِرَحْمَتِاللهِكَيْفَيُحْىِاْلاَرْضَبَعْدَمَوْتِهَاۤاِنَّذٰلِكَلَمُحْىِالْمَوْتٰىوَهُوَعَلٰىكُلِّشَىْءٍقَدِيرٌ 1 âyetinin işaret ettiği ihya ve nefh-i ruh keyfiyetindeki hâtem-i İlâhîye bakınız ki, pek çok garip garip haşirleri, acip acip neşirleri göresiniz! Evet, bilhassa arzın ihyasında, her sene üç yüz binden fazla saha-i vücuda getirilen mahlûkatın nevilerinde haşir ve neşirler vardır Lâkin, bilinmez bir hikmete binaen, şu haşir ve neşirlerin ekserîsinde, iade edilen emsal aralarındaki misliyet o kadar ayniyete karibdir ki, hemen hemen, dirilen evvelkinin ne aynı ve ne gayrıdır denilebilir. Her ne ise, misliyet, ayniyet mevzuu bahis değildir. Her nasıl olursa olsun, o haşir neşirler beşerin suhulet-i haşrine delâlet ettikleri gibi, beşerin haşrine birer misal ve birer örnek olabilirler. İşte, birbirine muhalif, nihayet derecede karışık olan o envâ-ı kesireyi kemâl-i imtiyazla ihya etmek ve hatasız, haltsız, galatsız olarak mümtazâne iade etmek, nihayetsiz bir kudrete ve muhit bir ilme sahip olan Zât-ı Zülcelâlin hâtem-i has ve sikke-i mahsusasıdır. Ve keza, sath-ı arz sahifesinde kusursuz, noksansız, sehivsiz, kemâl-i intizamla üç yüz binden fazla risaleleri yazmak, öyle bir Zâtın sikke-i mahsusasıdır ki, herşeyin içyüzü, herşeyin kilidi onun elindedir. Ve hiçbirşey onun teveccühünü başkasından çevirip kendisine hasredemez. Hülâsa: Sath-ı arzda, altı ay zarfında, beşerin haşrini temsil eden o sayısız haşir ve neşirlerde görünen rububiyetin o tasarruf-u azîminde pek yüksek, büyük ve ince nakışlı bir hâtemi vardır. Mahlûkatın icadında görünen şu intizamlar, suhuletler, sür’atler, imtiyazlar hep o hâtemin parıltısından meydana geliyorlar. Evet, her bahar mevsiminde pek hakîmâne, basîrâne, kerîmâne faaliyetler başlar ve harikulâde san’atlar yapılır. Ve bütün bu ameliyat, kemâl-i sür’atle, suhuletle, muntazaman cereyan etmekte olduğu görünür. İşte, bu harikulâde faaliyetler öyle bir Zâtın hâtemidir ki, hiçbir mekânda olmadığı halde, her mekânda ilim ve kudretiyle hâzır ve nâzırdır. Dipnotlar - Arapça İbareler - Haşiyeler : 1: “Şimdi bak Allah’ın rahmet eserlerine: Yeryüzünü ölümünün ardından nasıl diriltiyor? Bunu yapan, elbette ölüleri de öylece diriltecektir; O herşeye hakkıyla kàdirdir.” Rum Sûresi, 30:50.

[h=2]Lügatler : [/h] acip : hayret verici aktar-ı semâvat ve arz : gökyüzünün ve yeryüzünün dört bir yanı, her tarafı arz : dünya ayniyet : aynı oluş bahis : konu basîrâne : görerek, bilerek beşer : insanlık bilhassa : özellikle binaen : dayanarak Cenâb-ı Hak : Hakkın ta kendisi olan sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah cereyan etmek : olmak, geçmek, yapılmak cüz : bir bütünü oluşturan bölümler-den herbiri, parça cüz’î : tikel, bir sınıfın bireyi, fert delâlet etmek : delil olmak, işaret etmek ekserî : çoğunluk emsal : denk, benzer envâ-ı kesire : pek çok türler, çeşitler galatsız : hatasız, yanlışsız gayr : diğer, başkası hakîmâne : çok hikmetli bir şekilde haltsız : yanlışsız, karıştırmadan harikulâde : olağanüstü, hayranlık verici has : özel hasretmek : özgü kılmak haşir : toplanma; diriliş; mevsimlerle birlikte yaşanan ve haşri andıran gelişmeler haşir ve neşir : öldükten sonra âhirette tekrar diriltilerek Allah’ın huzurunda toplanılması ve bütün gerçeklerin sergilenmesi hâtem : mühür hâtem-i has : özel mühür hâtem-i İlâhî : İlâhî mühür, damga hâtem-i vahidiyet : her şeyi kaplayan birlik mührü hâzır ve nâzır : her an her yerde olan ve gören Hebenneka : tarihte ahmaklığıyla meşhur bir şahsiyet hikmet : bir gaye ve faydaya yönelik olma hülâsa : özet olarak iade etmek : tekrar yapmak icad : var etme, yaratma ihya : hayat verme, diriltme imtiyaz : birbirinden farklı olan varlıkları kolaylıkla birbirinden ayırma karib : yakın kaside : övgü şiiri kemâl-i imtiyaz : varlıkları birbirinden eksiksiz bir şekilde ayırt etme kemâl-i intizam : eksiksiz bir mükemmellikte olan düzen kemâl-i sür'at : eksiksiz, mükemmel bir hızla kerîmâne : çok lütufkâr ve cömert bir şekilde keyfiyet : hal, özellik keza : aynı, aynı biçimde kudret : güç, iktidar küll : bütün, bir şeyin tamamı küllî : belli bir sınıfın fertlerini içine alan; tür, cins; tümel lâkin : ama, fakat mahlûkat : yaratılmışlar, varlıklar mecmu-u kâinat : kâinatın tamamı medih : övgü, şükür mevzu : konu, bahis mezkûr : anılan, ifade edilen misal : örnek misliyet : benzerlik muhalif : zıt, ters muhit : herşeyi içine alan, kuşatan muntazaman : düzenli olarak mümtazâne : birbirinden farklı bir şekilde nakışlı : işlemeli, süslü nefh-i ruh : ruhun üflenmesi neşir : yayılma; bahar mevsiminde sayısız canlı varlıkların hayat bulup ortaya çıkmaları nevi : tür nihayet : son nihayetsiz : sonsuz risale : mektup; küçük bir kitabı andıran ve Allah'ı tanıtan varlık rububiyet : Rablık; herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulundurması saha-i vücud : vücut sahası, varlık alanı Sâni : her şeyi san’atla yaratan Allah Sâni-i Zülcelâl : büyüklük ve yücelik sahibi olan ve her şeyi san’atlı bir şekilde yapan Allah sath-ı arz : yeryüzü sehivsiz : hatâsız sikke : damga, mühür sikke-i ehadiyet : Allah’ın herbir varlık üzerinde birliğini gösteren mühür sikke-i mahsusa : özel mühür suhulet : kolaylık suhulet-i haşir : haşrin kolaylığı tasarruf-u azîm : büyük tasarruf, icraat temsil eden : benzer bir örnekle mühim bir hakikati ortaya koyan teveccüh : ilgi, yönelme vaz’ etmek : koymak, yerleştirmek Zât : Allah Zât-ı Zülcelâl : sonsuz büyüklük sahibi ve şanı yüce Allah