Konu: Üstad'ın 40 Senelik Hayatında Öğrendiği 4 Kelime ve Kelam Nedir?

Üstadın 40 senelik hayatında öğrendiği 4 kelime ve kelam nedir?

Kırk sene ömrümde, otuz sene tahsilimde yalnız dört kelime ile dört kelâm öğrendim; tafsilen beyan edilecektir. Burada yalnız icmalen işaret edilecektir.

Kelimelerden maksad: Mana-yı harfî, mana-yı ismî, niyet, nazardır.

MÂNÂ-İ HARFÎ : Birşeyin Yaratıcısına bakan, onu târif eden ve tanıtan mânâsı.

MÂNÂ-İ İSMÎ : Birşeyin bizzat kendisine bakan ve kendisini tanıtan mânâsı.

NİYET : Kasd, kalbin bir şeye yönelmesi.

NAZAR : Bakmak, bakış, göz atmak, düşünmek.

Bu risale, dört Bab ile bir Hâtime ve bir Mukaddeme üzerine tertib edilmiştir.

Mukaddeme

K?rk sene ömrümde, otuz sene tahsilimde yaln?z dört kelime ile dört kelâm öğrendim.
Tafsilen beyan edilecektir. Burada yaln?z icmalen işaret edilecektir.
Kelimelerden maksad: Ma'na-y? harfî, ma'na-y? ismî, niyet, nazard?r. Şöyle ki:

Cenab-? Hakk'?n masivas?na (yani kâinata) ma'na-y? harfiyle ve Onun hesab?na bakmak lâz?md?r. Ma'na-y? ismiyle ve esbab hesab?na bakmak hatad?r.

Evet her şeyin iki ciheti vard?r: Bir ciheti Hakk'a bakar. Diğer ciheti de halka bakar.
Halka bakan cihet, Hakk'a bakan cihete tenteneli bir perde veya şeffaf bir cam parças? gibi, alt?nda Hakk'a bakan cihet-i isnad? gösterecek bir perde gibi olmal?d?r.

Binaenaleyh ni'mete bak?ld?ğ? zaman Mün'im, san'ata bak?ld?ğ? zaman Sâni', esbaba nazar edildiği vakit Müessir-i Hakikî zihne ve fikre gelmelidir.

Ve keza nazar ile niyet, mahiyet-i eşyay? tağrir eder.
Günah? sevaba, sevab? günaha kalbeder.

Evet niyet âdi bir hareketi ibadete çevirir. Ve gösteriş için yap?lan bir ibadeti günaha kalbeder. Maddiyata esbab hesab?yla bak?l?rsa cehalettir. Allah hesab?yla olursa, marifet-i ?lahiyedir.

Birinci Kelâm: اِنِّى لَسْتُ مَالِكِى Ben kendime mâlik değilim.
Ancak mâlikim kâinat?n mâlikidir. Fakat kendime mâlik nazar?yla bak?yorum ki, Mâlik-i Hakikî'nin s?fât?n? ve s?fatlar?n bir derece mahiyetini ve hududunu bileyim. Evet mevhum, mütenahî hududum ile Mâlik-i Hakikî'nin s?fatlar?n?n bir cihette gayr-? mütenahî hududunu bildim.


?kinci Kelâm: اَلْمَوْتُ حَقٌّ Ölüm hakt?r.
Evet bu hayat ve bu beden şu azîm dünyaya direk olacak kabiliyette değildir. Zira onlar demir ve taştan değildir. Ancak et, kan ve kemik gibi mütehalif şeylerden terekküb etmiş. K?sa bir zamanda tevafuklar?, içtimalar? varsa da, iftiraklar? ve dağ?lmalar? her vakit melhuzdur.

Üçüncü Kelâm: رَبِّى وَاحِدٌ Rabbim birdir.
Evet herkesin bütün saadetleri, bir Rabb-? Rahîm'e olan teslimiyete bağl?d?r. Aksi takdirde pek çok rablere muhtaç olur. Çünki insan, câmiiyeti itibariyle bütün eşyaya ihtiyac? ve alâkas? vard?r. Ve her şeye karş? (hissederek veya etmeyerek) teessürü elemleri vard?r. Bu ise tam cehennem gibi bir halettir. Fakat erbab tevehhüm edilen esbab yed-i kudretine bir perde olan Rabb-? Vâhid'e teslimiyet, firdevsî bir vaziyettir.

Dördüncü Kelâm: اَنَا ile tabir edilen benlik,
Ya’ni kendisine bir vücud, bir k?ymet vermektir ki; bu ene,


Cenab-? Hakk'?n s?fât?n?, şuunat?n? bilmek için bir santral ve bir vâhid-i k?yasîdir. »(Ms:47_ 48)