Konu: Leyle-i Kadr’in Kadrini Bilmek

“Bize Kadir Gecesi’dir bu gece,
Ko irte olmasın seher gerekmez.”
Yunus Emre
Kadir kelimesi kök halinde ‘güç yetirmek’ demek olup; “hüküm, takdir, şeref, azamet ve baskı” anlamlarına gelen ve dilimize Arapçadan geçmiş, halka mal olmuş, Türkçeleşmiş bir kelimedir.

Yukarıda Yunus Emre’ye ait beyitte olduğu gibi Karacaoğlan’ın “Kadir kıymet bilmez olmuş her kişi; Kadir kıymet bilen yere gidelim” mısraları ve “Adam, adam kadri bilir; sarraf, altın kıymeti” atasözümüzdeki kullanımı kadir kelimesinin halka mal olduğu ve Türkçeleştiği fikrimizi teyit etmektedir. Kur’an-ı Kerim’deki “İnna enzelnahü” sûresindeki “kadr” kelimesi de Türkçedeki anlamı ile aynı tefsir çerçevesinde buluşmaktadır.

Şöyle ki ilk olarak; Kadir Gecesi, büyük işlerin ve bu işlere hükmeden büyük emirlerin ayırt edildiği mübarek gece demektir.

Mesela kıyamete kadar baki ve anlamı ins ve cinnin bir araya gelseler bile yazmakla bitirilemeyeceği kadar çok olan Kur’an’ın nüzûlü gibi... İkinci olarak; bin aydan daha hayırlı bir şeref ve itibar gecesi demektir. Üçüncü olarak da dar gelmek anlamında Kadir Gecesi’nde inen meleklere yeryüzünün dar gelmesi, sığmamalarında olduğu gibi tazyik gecesi demek olur.

Bir hüküm, şeref ve tazyik gecesi anlamına gelen Kadir Gecesi için “İnna enzelna” sûresinde Yüce Yaratıcımız, “Bildin mi hem nedir Kadir Gecesi?” mealindeki ayet-i kerime ile dikkatlerimizi bu geceye çekmek istemektedir. Bilhassa dikkatlerimizden kaçmaması için de soru şeklinde ifade buyurmaktadır. Bir başka anlatımla, “O Kadir Gecesi öyle büyük bir gecedir ki sadece senin dirayetine kalsaydı onun mahiyetini, kadrinin derecesini bilemezdin, dolayısı ile Biz bildirdik ki gaflet etmeyesiniz. Bu çok büyük bir nimet ve fırsattır. Kadr-ü kıymetini bilesiniz...” buyurarak bizleri uyarmaktadır. Öyle bir nimet ve fırsat ki bin aydan daha hayırlı.

Kadir kıymet bilmek, bin aylık bir ömürden daha fazla işler başarmak ve kabına sığmamak gerçek anlamda ancak insan olmakla mümkündür. İnsan olabilmek için de ilim, iman, irfan, irade ve ideal sahibi olmak gerekir. Bu nitelikler sadece insana hastır ve başka varlıklarda bulunmaz. Öte yandan bu özelliklere sahip olan insanın yapması gereken ve yapacağı işler pek çoktur.

Yapması gereken işleri çok olan ve fakat ortalama altmış, yetmiş sene kadar kısa bir ömre sahip bir kimse için durum cidden çok vahim olsa gerek. Mesela “Ya ben İstanbul’u alırım ya da İstanbul beni.” diyen Fatih Sultan Mehmet’in çağ açıp kapamasında veya dünyayı bir padişaha çok, iki padişaha dar gören Yavuz Sultan Selim Han’da olduğu gibi.

Herkes bir Fatih veya Yavuz olamayacağına göre, herkesin kendisine göre fethedeceği bir İstanbul’u ve Yavuz gibi kendisine dar gelen bir dünyası olmalı. Bunların maddi olduğu kadar manevi fetihler de olabileceği hatırdan çıkartılmamalı.

Nasıl yapmalı ki kısacık ömre büyük hizmetler sığdırılsın? Bunun mutlaka bir çözümü olmalı. Bilhassa bizden önceki peygamberlerin uzun ömürlü ümmetlerinin yaptığı hizmetlere yetişmek ve hatta geçebilmek için!

İşte bu gaye ile Allah (cc) ümmet-i Muhammed’e bin aydan daha hayırlı Kadir Gecesi’ni vermiştir. Kadir Gecesi Ramazan-ı Şerif ayı içine saklanmıştır. Sebep ise Ramazan-ı Şerif ayının her gecesinin çok kıymetli ve mutlaka ihya edilmesi gerektiği içindir.

İnsanların çoğu başka konularda olduğu gibi zamanın, Ramazan-ı Şerif’in ve Kadir Gecesi’nin de eldeki bir nimet olması münasebeti ile kıymetini takdir edememektedirler.