Dat Harfinin Okunuşu Hakkında.

[canan**]

Selamlar
Kuran öğrenebilmesini sağlamaya çalıştığım hanım ablalardan birisi sordu bana bu soruyu Fatiha' da geçen dat harfini zat diye okunursa namaz kabul olmuyormuş doğru mu? diye. Açıkçası araştırmadan önce böyle bişi olamayacağını düşünüyordum ki benim hocam gayet ilmi geniş bir hanımdı. Her neyse hocamın 10 yıl önce öğrettiği biçimi benim tahrif ettiğimi düşünerekten bu ciddi hatayı düzeltmeye çalışacağım (Allah affetsin)ve benim gibi bilmeyenler için de buraya da kopyalamak istedim.


Dat harfinin okunuşu hakkında

Tahtavi'de ( c.1 s.268 ) ve ondan nakilen Nimet-ul-İslam'da zellet-ul-kari bahsinde kaydedildiği üzere (dad ile) dallin'i ( zı) zallin okuyanın namazı bozulur.

Maatteessüf halkımız, hatta imamlarımız, Türkçe'de dat harfi olmadığından, Erdurum'u, Erzurum okudukları, Kur'an'da dad'ı da zı veya zel olarak okuyorlar. Bu Kur'an'ı tahriftir. ' Tecvidli okuyoruz' iddialarına bakılmaz. Çünkü bu surette okunuş tahriftir. Ancak mahreci çıkarmaktan aciz avam tabakasının namazı bozulmaz. Okunur fetvası, onlar hakkındadır.

Hele hele sorulduğu zaman tariflerinde ' dad harfi dad ile zı arasında okunur' demekle mazereti beyan edenler var ya, en inadcılar onlardır. Çünkü dad ve zı'yı demekle, bu iki harfin arasında uydurdukları bir harf çıkarırlar ki, bu Kur'an'ı son derece tahriftir ve ilavedir. Allah Teala böylelere intibah versin.

Rahatlıkla deriz ki: Kur'an Arab şivesiyle okunur, Acem şivesiyle değil. Tecvidin, kitabdan değil, bir de ağızdan alınması gerekir.

Miladi 1886 civarında Musullu Mutran Yusuf Davud'un ' Et-Temerrune' adlı eserde:

' Dad harfi, zel harfinin kalınca okunuşu; zı harfi ise, se(peltek) harfinin kalın olarak okunuşudur. Hür Arablar böyle teleffuz ettikleri halde Suriye ve Mısırlılar bunu yanlış olarak del harfinin kalın şekliyle okumaktadırlar' demesine uyuyorlar.

Halbuki bu papazın aslı Süryanidir. O da sair müşteşrikler gibi müslümanları yanıltmaktan hoşlanmıştır. Ve maatteessüf Avrupa müşteşriklerine uyarak bizimkiler de onlar gibi okumaktadırlar.

Saçaklızade'nin tasrih ettiği gibi dad harfinin mahreci, yukarıki son dişler ile ön dişlerin yukarısına kadar dilin sağ veya sol tarafa yapışmasıyla çıkar. Bu çıkışta haliyle bir vızıltı sesi de çıkar. Bu vızıltı ise zı harfinde olduğu gibi dil ile dişler arasından değil, dil ile damak arasından çıkar. Özellikle Şeyh Aliyy-ul-Kari, Risalet-ul-Farki Beyn-ed-Dadi vezZai adlı eserde de Saçaklızade'nin aynısını söylemektedir.

İmam Cezeri'nin Manzumesi ve Temhid'in mütercimi, Mağnisi, Dürret-ul-Yetime adlı eserinin 132. sayfasında diyor ki: ' Dad harfi zı, zel, ze harflerinden ayrı olarak okunur. Bu okunuşta bir fişilti vardır. Ona tefhim derler. Ca'beri'nin dediği gibi, tefeşşi lugatta dağıtmak ise de, örfte, tefeşşi, dat harfini söylerken dilin ortasıyla üst damak arasında rüzgar gibi bir sesin ağız içine dağılmasından ibarettir. Şüphesiz tefeşşiye, istitale demişlerdir. Ancak şin gibi harfler çıkarken tefeşşi, dat çıkarken istitale denilir'

Kadi'nın muhaşşisi Şihab ve Alusi, Et-Tekvir suresinin 24. ayetinin tefsirinde diyorlar ki: ' Dad'ın mahreci, dilin yan tarafı son dişlere yapıştırılıp, diş ve dişten sonra gelen yukarki damakla ön dişlerin üst tarafları arasından çıkarılır. Kimisi dilini sağ tarafına ya da sol tarafına dayandırarak bu harfi çıkarıyor; kimisi de bunsuz olarak çıkarmaya muvaffak oluyor. Zı harfi ise, dilin ucuyla, üst ön dişler arasından çıkar. Bu itibarla birini diğerinin yerine okumakta, namazın bozulup bozulmaması hususunda fukaha ihtilaf ettiler.

El-Muhit-ul-Burhani'de umum meşayıhtan; el-Hülasa'da İmam Ebu hanife ve İmam Muhammed'den gelen nakle göre, birinin diğerinin yerinde okunması namazı bozar. Ebi Mu'ti el-Belhi ve Muhammed bin Seleme'den naklen birçok meşayıh 'bozulmaz' dediler. Bir cemaat ulema da: İkisi arasında fark bulmaya muktedir olan kimsenin namazı bozulur, dediler. Eğer burada bidaninin kelimesinde olduğu gibi, değiştirmekte mana bozulursa namazı bozar' Bu ittifakidir.

Şu halde İbnu Abidin'in dat'ı zı ile okumakta fetva vardır, demesi, Acem olan avam ile Arab dahi olsa çıkarmasından aciz olanların hakkındadır. Adet haline getirenlerin namazı bozulur.

Şafiilerden İmam Nevevi diyor ki: ' Dad'ı zı olarak okuyanın namazı bozulur'

Ala külli hal anlaşılıyor ki, Dad'ın zı olarak okunması çok eski bir meseledir. Ancak son zamanda Yusuf Mutran'ın ve müşteşriklerin yaymış olduğu eserlerde, dat'ın zı olarak okunması yayılmıştır.

Ben bu meseleyi Üstadım Şeyh Abdurrezzak'tan sordum; dedi ki: ' Vızıltıyı diş ile dil arasında çıkarmak suretiyle dat'ın zı olarak okunması, bazı acemlerin lugatıdır, ona iltifat edilmez.'

Yirmi bir gün yanında dad harfi üzerinde çalışmıştık. Bilmiyorum öğrendiğim için mi beni geçirdi, yoksa ümidimi öğrenmemden kestiği için mi? Fakat bir akşam namazında talebe arkadaşlarıma imamdım; kendisi sonradan geldi, bana uydu ve namazını iade etmedi.

Bilahare bu meselenin üzerinde çok durarak tecvid alimlerinden de çok sordum. Dat harfi hakkındaki teleffuzumu kabul ettiler. Ve dediler ki:

'Dad harfi, normal Mısır şivesi olan dal harfinin kalın şekliyle de okunsa namaz bozulmaz. Zı, zel, ze harfleriyle okunursa namaz bozulur. ' Ben de bu kanaatteyim. Türkiyemizde imamlar bunu yanlış okumaktadırlar.

Kardeşlerime Tayyar Altıkulaç Bey'in bantlarından dinleyip, telaffuzundan öğrenmelerini tavsiye ederim. Çünkü tecvid, özellikle harflerde telaffuz, kitablardan değil ağızlardan alınır.

Kur'an-ı Hakim Arabi inmiştir. Arabi şiveyle okunması gerekir. Özellikle namazda fatihayı tashih etmek farzdır.

İktibas: Teklifi Hükümlerde ÖLÇÜLER s. 297 ve devamı İsmail ÇETİN Dilara Yayınları

yazı sahibi hakkında:

Halep'te üstad Molla Abdurrezzak (Şehyül Kurra)ı Kürdî'de 4 sene 5 kıraat okudu. -Kıraeti Asım, Kıraati nafa, Kıraeti Şam, Kıraeti İbni Kesir-Rivayeti şaz-

Sonra Şam’a giderek aynı üstadın nezareti altında 1 sene sonra imtihan oldu. 70 sıra içinde birinci, 1. sıradan 2. olarak - 1. Abdussamed- 5 kıraetten mutlak icaze aldı.

-İcazei aceziye: Rumuzlu bir ifade olup, her harfin tekabül ettiği bir şahıs. Kur’aların baş isimleri, Arabca yazılışa göre-

www.ihvanforum.org

[ALLAH'a kurban]

şöyleki ben de kendi öğrendiğim bilgiyi nakledeyim sizlere dat harfi üst az? dişlere dili değdirirek dat demek suretiyle ç?kan bir ses eğer bu tarifi tam yapabiliyorrsak biz dat derken ki diş orda bulunmal? ze yi and?ran bir dat ç?kar ses olarak
ama kesin bir ze zel değildir ses
evet fatihadaki dat harifini ya ben yapam?yorum za veya zel diyee ç?kar?rsak anlam bozuldugundan namazda bozulur.
bende hocamdan böyle öğrendim
zaten biraz zahmet çekip
harflerin ç?k?ş yerlerini ak?lda tutarsak sorun olmayacakt?r...
vesselam

[halenur]

Dad harfi yüzünden namaz bozuldugunu ilk defa duyuyorum.

[canan**]

halenur han?m zaten ben de ilk defa duyduğum bişiyi araşt?rd?m hatta bakay?m bütün Kuran k?raatlar? böyle mi okuyor diye dinleyebildiğim kadar?yla hepsi yukar?da anlat?lanlar? uyguluyorlar ne tam bir D harfi ne de tam bir Z hafri duyuyorsunuz okuyuşlar?nda.
Burada bize de madem ç?karam?yorsunuz bu harfi Dat diyiniz deniyor.. Namaz?n?n kabul olmamas?, çok önemli bir konu halenur han?m!

[halenur]

Ben aksini birseyi savunmadim ki....

Sadece hayret ettim.

Bilgi icin tesekkürler.

halenur hanım zaten ben de ilk defa duyduğum bişiyi araştırdım hatta bakayım bütün Kuran kıraatları böyle mi okuyor diye dinleyebildiğim kadarıyla hepsi yukarıda anlatılanları uyguluyorlar ne tam bir D harfi ne de tam bir Z hafri duyuyorsunuz okuyuşlarında.
Burada bize de madem çıkaramıyorsunuz bu harfi Dat diyiniz deniyor.. Namazının kabul olmaması, çok önemli bir konu halenur hanım!

[Bilal-i Sivasi]

?ki harf aras?nda mahreç birliği veya yak?nl?ğ? olmad?ğ? halde çoğunluk bak?m?ndan güçlük bulunup bunlar?n aralar?n? ay?rmak zor olsa, bunlardan birinin yerine diğerinin telâffuz edilmesi, f?k?h alimlerinden çoklar?na göre namaz? bozmaz.

yerine

,

veya

harfinin okunmas? ve

yerine de

veya

harfinin söylenmesi gibi.

ile

,

ile

harfleri de böyledir. Ancak bunlar? kasden yap?l?rsa, o zaman namaz bozulur.

[Bilal-i Sivasi]

Bu bak?mdan

yerine

veya

okunmas? namaz? bozmaz. Bununla beraber bu mesele üzerinde başka görüşlerde vard?r. Bu harflerin aralar?n? ay?rmaya gücü yetecek kimse için, bunlar?n böyle değiştirilmesine meydan vermemek gerekir. Kasden böyle okunursa namaz bozulur.
Aralar?n? zahmetsiz olarak ay?rmak mümkün olan iki harfden birini diğeri ile değişmek,

yerine

harfini koymak, namaz? ittifakla bozar.

yerine

okumak gibi.

yerine

ve

yerine

okumak da böyledir.

[ışıkadam]

zaman?n birinde bir kuran talebesi ayn? anda iki hocaya gidiyormuş ama bundan hocalar?n?n haberi yokmuş. bu hocalardan bi tanesi o harfi "dat" diğeri ise "zat" diye okutuyormuş.o da hangi hocan?n yan?ndaysa o hocan?n istediği gibi okuyormuş.

bir gün her nas?lsa iki hoca birlikte bir safta;o talebe ise imam olmuş.talebe fatihan?n sonuna gelinceye kadar kan ter içinde kalm?ş.ama hemen pratik bir çözüm yolu bulmuş:"veled da za llin" diye okumuş, ama namaz da bozulmuş.

bu harfi hz.Peygamber asm ve hz. ömer den başka kimsenin olmas? gerektiği gibi okuyamad?ğ?n? biliyorum.

[alanyali]

Canan kardeşten Allah raz? olsun, ?smail Çetin Hocaefendiden nakil yapm?ş..

?smail Çetin Hocaefendi, doğuda yetişmiş ender bulunan büyük alimlerdendir..Abdülkadir-i Geylaniye uzan?r soyu, yani seyyiddir ayn? zamanda..Ayn? zamanda Nakşibendi tarikat?ndan icazetilidir..Seyyid Muhammed Raşid ERol hazretlerinden ders alm?şt?r..

?smail Çetin hocaefendinin dediği gibi, Namazda baz? harfleri yanl?ş okumak namaza zarar verir..F?k?h kitaplar?nda, namaz? bozan durumlar bahsinde "zellet-ül kari" yani yanl?ş okuma da yer al?r..
Ama ?smail Çetin hocaefendinin dediği gibi , avam?n mahreci ç?karmaktan aciz insanlar?n sehven yanl?ş okumas? namaz? bozmaz inşaallah..

Yanl?ş okumalara baz? örnekler :
"Düzgün okunmad?ğ?nda, Kur'ân-? kerîmin mânâs? değişerek, küfre sebeb olacak mânâlar?n ç?kt?ğ? haller de çoktur. Meselâ Hallâk kelimesi, H? ile okunduğunda yarat?c?, Ha ile okunduğunda, berber mânâs?na gelmektedir. Bu şekilde okunduğunda, meselâ Yasîn-i şerîfin seksenbirinci âyet-i kerîmesindeki (Onun yaratt?klar? pek çoktur. O, herşeyi bilir) ifadesi (O berberdir, herşeyi bilicidir) şeklini almaktad?r.
Arabîdeki harflerin karş?l?ğ? lâtin harflerinde yoktur. Arabide üç tane, S, üç tane Z harfi vard?r. Bir kal?n Z?, ikinci ince okunan Ze, üçüncüsü Zâl'd?r. Bunlar?n üçü ayr? ayr? söylenir. Rükü' tesbîhinde Z? ile (azîm) denir ki, Rabbim büyüktür demektir. Eğer ince Ze ile ya'ni zâl ile (azîm) denilirse, Rabbim benim düşman?md?r mânâs?na gelmektedir. Kur'ân-? kerîmi lâtin harfi ile öğrenip okuyan, bu üç harfi ay?ram?yacağ? için namaz? sahîh, geçerli olmaz."

[ALLAH'a kurban]

kafirun suresindeki en son ayette dinÜküm yerine din?küm dersek allah korusun senin dinin bana benim dinim sana olsun anlam? ortaya ç?k?yormuş
o nedenle harfleir ve ç?k?ş yeryerlerinin hakk?n? vererek okumaya çok dikkat etmek gerekir.