Konu: İbadetin şahsî kemalâta sebeb olduğunun izahı

İnsan cismen küçük, zaîf ve âciz olmakla beraber, hayvanattan addedildiği halde, pek yüksek bir ruhu taşıyor ve pek büyük bir istidada mâliktir ve hasredilmeyecek derecede meyilleri vardır ve gayr-ı mütenahî emeller sahibidir ve addedilemez fikirleri vardır ve gayr-ı mahdud şeheviye ve gazabiye gibi kuvveleri vardır ve öyle acaib bir yaratılışı vardır ki, sanki bütün enva' ve âlemlere fihriste olarak yaratılmıştır.
Şahsî: Şahsa ait, kişiyle ilgili, kişisel.
Kemalât: Kemaller, mükemmellikler, olgunluklar, üstünlükler.
Cismen: Cisim olarak.
Hayvanat: Hayvanlar.
İstidad: Kabiliyet, yetenek.
Mâlik: Sahip.
Gayr-ı mütenahî: Sonsuz, nihayet bulmaz, bitmez.
Emel: Ümit, kuvvetli istek, ummak.
Gayr-ı mahdud: Sınırsız, sonsuz, sayısız.
Şeheviye: Şehvetle ilgili.
Gazabiye: Hiddetle ilgili, öfke ile ilgili.
Enva': Nevler, türler, çeşitler.

İşte böyle bir insanın o yüksek ruhunu inbisat ettiren, ibadettir; istidadlarını inkişaf ettiren, ibadettir; meyillerini temyiz ve tenzih ettiren, ibadettir; emellerini tahakkuk ettiren ibadettir; fikirlerini tevsi' ve intizam altına alan, ibadettir; şeheviye ve gazabiye kuvvelerini hadd altına alan, ibadettir; zahirî ve bâtınî uzuvlarını ve duygularını kirleten tabiat paslarını izale eden, ibadettir; insanı mukadder olan kemalâtına yetiştiren, ibadettir; abd ile Mabud arasında en yüksek ve en latif olan nisbet, ancak ibadettir. Evet kemalât-ı beşeriyenin en yükseği, şu nisbet ve münasebettir.
İnbisat: Genişleme, yayılma, genleşme.
İbadet: Kulluk, Allah’ın(cc) emir ve yasaklarına uyma.
İstidad: Kabiliyet, yetenek.
İnkişaf: Açılma, meydana çıkma, gelişme, ilerleme.
Temyiz: Ayırmak, ayırt etmek, seçmek.
Tevsi': Genişletme.
Hadd: Sınır, hudud, çizgi.
Zahirî: Görünüşte olan, görünen, dış görünüşle ilgili.
Bâtınî: İçteki, görünmez içle ilgili.
İzale: Giderme, ortadan kaldırma.
Mukadder: Takdir edilmiş, belirlenmiş.

İhtar:
İbadetin ruhu, ihlastır. İhlas ise, yapılan ibadetin yalnız emredildiği için yapılmasıdır. Eğer başka bir hikmet ve bir faide ibadete illet gösterilse, o ibadet bâtıldır. Faideler, hikmetler yalnız müreccih olabilirler, illet olamazlar.
Hikmet: Gözetilen fayda ve gaye. İnsanın, mevcudatın hakikatlerini(gerçeklerini) bilip hayırlı işler yapmak sıfatı.
Faide: Fayda, yarar.
İllet: Asıl sebep, temel sebep.
Bâtıl: Asılsız, gerçek dışı, yalan ve yanlış.
Müreccih: Tercih eden, üstün tutan.

Said Nursi

Ey nefis! Ubudiyet, mukaddeme-i mükâfat-ı lâhika değil, belki netice-i nimet-i sâbıkadır. Evet biz ücretimizi almışız. Ona göre hizmetle ve ubudiyetle muvazzafız. Sözler

Rabbinize ibadet yaptığınızda şerik yapmayınız. Zira Rabbiniz ancak Allah'tır. Sizi, nev'iniz ile beraber halkeden odur. Ve Arz'ı size mesken olarak hazırlayan odur. Semayı sizin binanıza dam olarak yaratan odur. Ve sizin rızık maişetinizi tedarik için suları gönderen odur. Hülâsa, bütün nimetler onundur; öyle ise bütün şükürler ve ibadetler de ancak onadır. İşarat-ül İ'caz

Bakara Suresi: 21-22. Âyet
Yani: "Ey insanlar! Sizi ve sizden evvelkileri yaratan Rabbinize ibadet ediniz ki, takva mertebesine vâsıl olasınız. Ve yine Rabbinize ibadet ediniz ki; Arz'ı size döşek, semayı binanıza dam yapmış ve semadan suları indirmiş ki, sizlere rızık olmak üzere yerden meyve ve sair gıdaları çıkartsın. Öyle ise, Allah'a misil ve şerik yapmayınız. Bilirsiniz ki, Allah'tan başka mabud ve hâlıkınız yoktur."

Said Nursi

Vâsıl: Ulaşan, erişen, kavuşan.
Arz: Yeryüzü, dünya.
Sema: Gök, gökyüzü.
Sair: Diğer, başka.
Misil: Benzer, eş.
Şerik: Ortak.
Mabud: İbadet edilen, kulluk yapılan (Allah(cc)).
Hâlık: Yoktan en güzel şekilde yaratan Allah(cc).

İBÂDET: Allahın (C.C.) emirlerini yerine getirmek. Yapılmasında sevab olup, ihlâsla yapılan herhangi bir amel. Şeriatta bildirildiği gibi Allaha kulluk etmek. (Kâinatın ve dolayısıyla insanların hilkatindeki hikmet ve gaye.) (S.) (.. İbâdet'in ruhu ihlâstır. İhlâs ise yapılan ibadetin yalnız emredildiği için yapılmasıdır. Eğer başka bir hikmet ve bir faide ibâdete illet gösterilse o ibadet bâtıldır. Faydalar, hikmetler, yalnız müreccih olabilirler, illet olamazlar. İ.İ.)