İSÂR

- Osman Nûri Topbaş

..:: 1 ::..

Abdullah bin Câfer -radıyallâhu anh- bir seyahat esnâsında, bir hurma bahçesine uğradı. Bahçenin hizmetçisi siyahî bir köle idi. Köleye üç adet ekmek getirmişlerdi. Bu sırada bir köpek geldi. Köle, ekmeklerden birini ona attı. Köpek ekmeği yedi. Öbürünü attı. Onu da yedi. Üçüncüyü de attı. Onu da yedi.
Bunun üzerine Abdullah bin Câfer -radıyallâhu anh- ile köle arasında şöyle bir konuşma oldu:
" Senin ücretin nedir"
Siyahî köle:
" İşte gördüğünüz üç ekmek. "
" Niçin hepsini köpeğe verdin"
Köle:
" Buralarda hiç köpek yoktu. Bu köpek uzak yerden gelmiştir. Aç durmasına gönlüm râzı olmadı.? dedi.
Abdullah -radıyallâhu anh-:
"Peki bugün sen ne yiyeceksin"
Köle:
" Sabredeceğim, günlük hakkımı Rabbimin bu aç mahlûkuna devrettim. " dedi.
Abdullah -radıyallâhu anh-:
" Sübhânallâh! Benim çok cömert olduğumu söylerler. Bu köle benden daha cömertmiş! " buyurdu.
Ardından da o köleyi ve hurma bahçesini satın aldı ve köleyi azad edip, hurmalığı ona bağışladı. (Kimya-yı Seâdet)
Böyle müşfik, merhametli ve derin duygulu şahsiyetler yetiştiren İslâm, ictimâî nizamda fakir ve zengin arasındaki husûmet ve hasedi izâle etmek, dengeyi muhâfaza ve muhabbeti temin etmek için zekâtı farz kılmıştır. İslâm kardeşliğini daha ileri bir seviyede gerçekleştirmek ve her mü'mini "ganî bir gönle sâhib kılmak" için vicdânî bir mecbûriyet olan infâkı teşvîk etmiş ve onu da "îsâr" ile zirveleştirmiştir. Zîrâ dînin asıl gâyesi, Allâh'ın birliğini tasdikten sonra güzel insan, zarif insan ve derin insan yetiştirebilmek sûretiyle cemiyete huzûru hâkim kılabilmektir.
Bu olgunlaşma, ancak gönülde tezâhür eden şefkat ve merhamet hissi ve onun en güzel bir tezâhürü olarak da kendi imkânını paylaşabilmek, hattâ bunun da ötesinde îsâr tâbir olunan ve kendi ihtiyâcına rağmen sâhib olunan nîmetlerden vazgeçerek onları verebilmenin fazîlet ve seviyesine ulaşabilmektir.
Merhamet, bir müslümanın kalbinde hiç sönmeyen bir ateştir. Merhamet, insanlığımızın bu âlemdeki en mûtenâ cevheridir ki kalb yoluyla bizi Hakk'ın vuslatına istikâmetlendirir. Merhametli mü'min, cömert, mütevâzî, hizmet ehli ve aynı zamanda rûhlara nizâm ve hayat aşısı yapan bir gönül doktorudur. Yine merhametli mü'min her sahadaki hizmetini sevgi ve şefkat ile yapmasını bilen ümit ve îmân kaynağı bir varlıktır. O, rûhlara huzur bahşeden her gayretin ön safında bulunur. Yine o, sözü ile, yazısı ile, hâli ile her sefâlet, çile ve ızdırabın civârında yerini alır. O, dertlinin, muzdaribin yanında, sâhipsizlerin ve ümitsizlerin baş ucundadır. Zîrâ bir mü'minde îmânın ilk meyvesi rahmet ve merhamettir. İnsanlığın ahlâkı da Kur'ân ile tamamlanmıştır. Nitekim Kur'ân-ı Kerîm'i açtığımızda karşımıza çıkan ilk sıfât-ı ilâhiyye Rahmân ve Rahîm?dir. Rabbimiz, yüce zâtını, "merhametlilerin en merhametlisi" olarak müjdeler ve kuluna kendisinin ahlâkıyla ahlâklanmasını emir buyurur. Dolayısıyla Hakk'a muhabbetle dolu bir mü'min yüreğinin, Rabb?in bütün mahlukâtını şefkat ve merhametle kuşatması îcâb eder. Rabb'i sevmenin netîcesi O'nun mahlûkâtına muhabbet ve merhametle yönelmektir. Seven, sevilene karşı sevdiği ölçüde fedâkârlık yapmayı bir zevk ve vazîfe olarak telakkî eder. Allâh'ın mahlûkâtına infak, Allâh'a muhabbet demektir.
Gerçekten Allâh için vermenin umûmî ismi olan sadaka ve infâkın nev'i çoktur. Bunların zirvesi ise ifade ettiğimiz gibi îsârdır. Bu, başkalarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarına tercih etme fazîletidir. Bu ise her olgun mü'minin vicdânen mükellef bulunduğu diğergâmlık ve hassâsiyetin en yüksek noktadaki bir tezâhürüdür. Îsârın feyizli iklîmine girebilmek, ancak rakîk kalblerin ve ince rûhların kârıdır. Zîrâ asıl îsâr, fakirlikten korkmaksızın verebilmektir. Bu hâl, en güzel ve mükemmel sûrette peygamberler ve ehlullâhın hayatlarında sergilenmiştir. Elbette böyle bir zirveye çıkabilmek ve o yüce yıldızlara ulaşbilmek herkesin harcı değildir. Ancak o ufuklara ne kadar yaklaşabilirsek o kadar değerli nasîbler elde edeceğimiz hakîkatine binâen îsâr hususunda en ufak bir adım dahî bizler için vazgeçilmez bir ebedî kârdır.
Ebû Hureyre -radıyallâhu anh-'ın rivâyetine göre; bir adam Peygamber Efendimiz, -sallallâhu aleyhi ve sellem-'e gelerek:
" Ey Allâh?ın Rasûlü! Ben açım." dedi.
Rasûlullâh Efendimiz, hanımlarından birine haber salarak yiyecek bir şeyler göndermesini istedi. Fakat mü'minlerin annesi:
" Seni peygamber olarak gönderen Allâh'a yemin ederim ki, evde sudan başka bir şey yok. " dedi.
Diğer hanımlarının da aynı durumda olması üzerine Hazret-i Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem- ashabına dönerek:
" Bu gece bu şahsı kim misafir etmek ister" diye sordu.
Ensardan biri:
" Ben misafir ederim, yâ Rasûlallâh! " diyerek o yoksulu alıp evine götürdü. Eve varınca hanımına:
" Evde yiyecek bir şey var mı" diye sordu. Hanımı:
" Hayır, sadece çocuklarımın yiyeceği kadar bir şey var. " dedi. Sahabî:
" Öyleyse çocukları oyala. Sofraya gelmek isterlerse onları uyut. Misafir içeri girince de lambayı söndür. Biz de sofrada yiyormuş gibi yapalım. " dedi.
Sofraya oturdular. Misafir karnını doyurdu; onlar da aç yattılar.
Sabahleyin o sahabî Peygamber -sallallâhu aleyhi ve sellem-'in yanına gitti. Onu gören Rasûl-i Ekrem -sallallâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurdu:
" Bu gece misafirinize yaptıklarınızdan Allâh Teâlâ ziyâdesiyle memnun oldu. " (Buharî, Menâkıbu?1-ensar, 10; Tefsîru sûre (59), 6; Müslim, Eşribe, 172)
Hak dostlarından Ramazanoğlu Mahmud Sâmî Hazretleri, Hukuk tahsili yapmış olmalarına rağmen, bir kul hakkına girmek korku ve endişesiyle bu meslekle iştigâl etmeyip, Tahtakale'de bir işyerinin muhasebe defterini tutmayı tercih etmişlerdi. Hazret, işe gitmek için vapurla Karaköy'e geçerdi. Karaköy'den Tahtakale'ye kadar ise, dolmuşa binmek yerine, bu ihtiyâcından fedâkârlık yaparak yürüyerek gider, o dolmuş parasını da infâk ederdi. Büyüklerin bu yüksek ahlâk ve hâlleri bizler için ne güzel bir nümûnedir.
Hakîkaten, şahsî rahat ve konfordan, evlerin dekorundan, günlük harcamalardan yapılacak küçük fedâkârlıklarla bile olsa, bu yüce ahlâktan herkes nasîbince hisse almaya çalışmalıdır.
Îsâr, cömertliğin de zirvesidir. Zira cömertlik, malın fazlasından kendine lâzım olmayanı vermektir. Îsâr ise, muhtâc olduğu bir şeyi kendisinden koparıp vermesidir. Îsârın mânevî mükâfâtı da kulun fedâkârlığı nisbetindedir. Cenâb-ı Hak, Mekkeli muhâcirlere imkânlarını devreden ve onların ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarına tercihan gideren Ensâr-ı kirâmı şöylece methediyor:
"... Kendileri zarûret içinde bulunsalar bile, onları kendilerine tercih ederler (îsâr ederler). Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir. " (el-Haşr, 9)
Yermuk Seferi?nde şehîd olmak üzere bulunan üç yaralı mücâhide ayrı ayrı verilmek istenen suyu her biri diğerine havâle etmiş, neticede hiçbirine vefât etmeden yetişilip su verilememiş ve hepsi de son nefeslerinde bir yudum suya hasret kalarak şehîd olmuşlardır.
Yine Hazret-i Ömer -radıyallâhü anh-'ın Şam'a gidişinde deveye binme sırası kölesine geldiğinde şehrin kapısına varmış olmalarına rağmen deveye ısrarla kölesini bindirmesi ve kendisi yaya, kölesi ise devenin üzerinde olduğu hâlde Şam'a girmesi, kâ'bına varılmaz bir infâk tezâhürüdür. Buna göre infak her zaman mâlen olmaz. Böyle tavırlar da bir çeşit infak demektir.
İnfâkın en yüksek derecesi olan îsâr, kendinden koparıp verme, kendi hakkını din kardeşine devretme hâdisesidir. Peygamber, sahâbî, evliyâullâh ve sâlih kullara âid yüksek seviyede bir infak keyfiyetidir.
Hazret-i Ali -kerremallâhu vecheh- ile Hazret-i Fâtıma -radıyallâhu anhâ-'nın şu hâlleri îsârın hakîkatini ne güzel ifâde eder.
İbn-i Abbas -radıyallâhu anh-?ın bildirdiğine göre Hazret-i Ali ve zevce-i tâhireleri Hazret-i Fâtıma -radıyallâhu anhümâ-, evladları Hazret-i Hasan ve Hazret-i Hüseyin?in hastalıktan selâmet bulmaları üzerine üç gün adak orucu tutuyorlardı. İlk gün iftarlık olarak arpa unundan bir yemek yapmışlardı. Tam iftar edecekleri sırada kapıları vuruldu. Gelen, aç ve yoksul biriydi. Mübârek âile, ellerindeki yemeği cân u gönülden Allâh için fakire ikram edip kendileri su ile iftar ettiler. İkinci gün olup iftar vakti geldiğinde bu sefer kapıya bir yetim gelmişti. O günkü yiyeceğini de yetime verip yine su ile iftar ettiler. Üçüncü gün ise iftar vakti bir esir yardım istemek için kendilerine mürâcaat edince büyük bir sabır ve diğergâmlık örneği göstererek iftarlıklarını esire bağışladılar.