?stiklâl Marş? milletin en büyük mutabakat metni
Türkiye Yazarlar Birliği Vakf? ve
Mehmet Âkif
Araşt?rmalar?
Merkezi Başkan? D. Mehmet Doğan, TBMM
Başkanl?ğ?na ve Başbakanl?ğa
müracaat ederek, ?stiklâl Marş?n?n kabul edildiği 12 Mart'?n yani
bugünün, "?stiklâl Marş? Günü" olarak ilân edilmesi
yönünde
düzenleme
yap?lmas?n? istedi. Siyasilerin daha
önce sözlü olarak bu isteğe olumlu
cevap verdiklerini hat?rlatan Doğan, resmî taleplerine de ayn? duyarl?l?ğ?n gösterilmesini
bekliyor. Doğan ile ?stiklâl Marş? günü ve hat?rlatt?klar?n? konuştuk.
*Müracaat?n?z? yeni mi yapt?n?z?
Asl?nda bu konuyu epey zamand?r sözlü olarak gündeme getirdik. Daha önceki y?llarda Meclis Başkan? ziyaretlerinde konuşuldu. Tabiî siyasilerin haf?zas? biraz s?n?rl?d?r. O günlerde biraz cazip geliyor. Aradan birkaç gün geçince unutuluyor. Y?ldönümlerinde tekrar hat?rlan?yor. Bu sefer, müracaat?m?z? yaz?l? hale getirdik.
*Şu ana kadar herhangi bir cevap alabildiniz mi?
Biz daha önce Meclisin şan?na yak?ş?r şekilde görünür bir yerde ?stiklâl Marş? an?t? yap?lmas?n? istedik. Onun için de epeyce çaba sarfettik. Sonunda kabul ettiler. Daha sonra bu ad?m? att?k henüz bir cevap ulaşmad?.
*12 Mart'?n "?stiklâl Marş? Günü" ilân edilmesindeki amac?n?z neydi?
?stiklâl Marş? resmî millî marşt?r. Anayasada değiştirilemez olduğu beyan edilmiştir. Bizim için ayn? zamanda tarihî değeri olan bir metindir. TBMM taraf?ndan kabul edildiği 1921 y?l? Türkiye’nin en muhasaral? zaman?d?r. Böyle bir zamanda kabul edilmiş, aradan da bu kadar zaman geçmiş. Şimdi biz diyoruz ki, bu asl?nda kutlanmas? gereken bir şey. Bunu zaten gönüllü kuruluşlar, sivil toplum yap?yor. Yapmaya çal?ş?yor. Biz de 30 y?la yak?n bir zamand?r ?stiklâl Marş?n?n yaz?ld?ğ? Taceddin Dergâh?nda bunu yapmaya gayret ediyouz. Buna resmî bir hüviyet verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. TBMM iki maddelik bir kanun ile bunu kabul edecek.
*Bu o kadar zor bir şey değil?
Çok kolay bir şey. Eğer ?stiklâl Marş? Günü resmen kabul edilirse devletin bütün birimleri bunu kutlamak zorunda. Sivil toplum bunu bir taraftan yapabilir, ama resmî olarak da yap?lmas? çok önemli. ?stiklâl Marş? ve Mehmet Âkif'e sempati duyan baz? okul müdürleri bunu zaten yap?yor.
*Kişinin tercihine kalm?ş yani?
Tabiî. Eğer kanun ç?karsa tercih olmayacak, herkes o günü bir şekilde değerlendirmek durumunda kalacak. Bunu sağlamak istiyoruz. Öbür türlü gönüllü kuruluşlar?n gücüyle halledilebilecek işler değil.
*Türkiye'de bir çok gün var zaten…
?stemediğiniz kadar.
* ?stiklâl Marş? için neden bugüne kadar böyle bir ad?m at?lmam?ş?
?stiklâl Marş? çok önemli, ama bu günün tatil ilân edilmesini istemiyoruz.
*Daha önce "Kendi kimliğini doğru tan?mlamak için üzerimize düşeni yapm?yoruz" şeklinde bir aç?klaman?z vard?.
Doğrudur.
*Nedir peki kimliğimiz?
?stiklâl Marş?nda bunun tarifi var. ?stiklâl Marş? s?radan bir metin değil, bizim en çok mutab?k kald?ğ?m?z metin. Bugün Türkiye’deki problem şu; Türkiye'nin resmî metinleri başka şeyler söylüyor. Anayasas?, kanunlar?… ?stiklâl Marş?n?n da söylediği bir şey var. Bizi tarif ederken anayasa ve kanunlar bir şey söylüyor ?stiklâl Marş? da bir şey söylüyor. Anayasa da ?stiklâl Marş?n? "dokunulamaz" ilân ediyor. Demek ki Anayasay? yapanlar taraf?ndan ?stiklâl Marş?nda söylenenlerin de reddedilemeyecek bir taraf? var. Millet için ise ?stiklâl Marş? öncelikli.
*Neden?
1924'ten beri kaç kere anayasa değiştirdik? Son 15 y?ldan beri AB çerçevesinde bir çok değişiklik yap?ld?. Buna karş? ?stiklâl Marş?n?n kabul edilişinin ard?ndan 86 y?l geçti hâlâ canl?l?ğ?n? koruyor. Oradaki tan?mlamalar bizi daha gerçekçi anlat?yor. Çünkü Mehmed Akif, milletimizin hem tarihî derinliğini çok iyi biliyor, hem de o s?rada yaşananlar?n içinde bizzat bulundu. Milletin maneviyat?n? kuvvetlendirmeye çal?şt?. Bunu hem vaazlarla, konuşmalarla hem de yaz? ve şiirleriyle yapt?. Balkan Harbinde Cenk Türküsü diye bir marş yazd?. Bütün Çanakkale edebiyat? bir tarafa, Mehmed Âkif'in Çanakkale Şehitleri şiiri bir tarafa.
Kendisine bir vazife verildi. Yar?şmaya girmedi. ?stiklâl Marş?n? yazd?. Akif, ?stiklâl Marş?n? yazarken kimliği, kişiliği, fikirleri herkesin malumu idi. Meselâ Mehmed Âkif—benim bildiğim—Ankara'ya dâvet edilen tek şair. Ankara'ya geldi ve dönemin resmî gazetesi TBMM finansman? ile ç?kan Hakimiyet-i Millîye gazetesinde haber yap?ld?. Haberin başl?ğ? "?slâm şairi Akif Bey idi." Bütün metinde de onun nas?l bir ?slâm şairi olduğu ulvî, yüce değerleri için mücadele ettiği, şiirlerinde nas?l böyle değerleri dile getirdiği övülüyor.
Daha sonra Burdur milletvekili oldu. Kay?t defterine herkesin mesleği yaz?l?yordu, doktor, tüccar, müftü gibi. Mehmed Akif için "?slâm Şairi Mehmed Âkif" diye yaz?ld?. Mehmed Âkif'in bu kimliği ile ?stiklâl Marş?n? yazmas? istendi. O da ne düşünüyorsa, neye inan?yorsa dosdoğru yazd?. Hat?r gönül için fikirlerini değiştirerek bir eser ortaya koymad?. Ve ortaya koyduğu eser TBMM'nin tasvibini ald?. TBMM'de bulunan herkes Mehmed Âkif gibi görüşlere sahip değildi. Ama Âkif'in yazd?ğ? eseri kişiliğini bilerek kabul ettiler. Bu çok önemli.
* Mehmed Âkif'in kişiliğinde somutlaşan olgunun asl?nda milletin kimliği olduğunu söyleyebilir miyiz?
Elbette. Bunu Mehmed Âkif'in yazmas?n? istediler, yoksa o yazmak istemedi. Sürekli ?srar üzerine ve arkadaş? Hasan Basri Beyin söz vermesi üzerine yazmay? kabul etti ve iki günde yazd?. Âkif gibi zor şiir yazan birinin iki günde yazmas? demek ki onun zihninde bunun olduğunu gösteriyor. Ortaya konulan metin itibariyla çok aç?k konuşuyor. Âkif, kişilik itibariyle de zaten çok aç?k konuşan birisi. Bütün bunlar bilinerek kabul edildiği için ?stiklâl Marş? sonradan ne olursa olsun, Türkiye'deki zihniyette ne gibi evrilmeler, devrilmeler olursa olsun devam etti. Nas?l ki bayrağ?m?zda Hilâl var. Hilâl asl?nda bayrağa Allah yazmamak için konulmuş bir semboldür. Çünkü hilâl ile Allah kelâm?n?n ebced hesab?ndaki değeri 66'd?r. Y?ld?z ise Peygamber Efendimizin (asm) ad? Muhammed yaz?l?ş?n?n stilize edilişidir.
Ama bugün nas?l hiç kimse "Bayrak dinî sembolleri ihtiva ediyor" diyemiyorsa, ?stiklâl Marş? da böyle. Burada hem millet olarak tarifimiz var, hem bizim bu toprakla ilgili bağlar?m?z anlat?l?yor. Ayn? zamanda da bütün direniş unsurlar? iman kavram? etraf?nda ifade ediliyor. Mehmed Âkif aç?kça bu şiirde bayrağ? nas?l bağ?ms?zl?ğ?n sembollerinden biri olarak kabul ediyorsa ezan? da böyle bir sembol olarak kabul ediyor. O yüzden ?stiklâl Marş?n?n mânâs?n?, muhtevas?n?, yaz?ld?ğ? şartlar?, onu yazan büyük şahsiyeti dikkate alarak bugünün iyi değerlendirilmesi gerekiyor.
*Bugüne kadar 12 Mart'?n gün olarak ilân edilmemesinin sebebi resmî görüşün ?stiklâl Marş?ndaki mânâya uzak duruşu olabilir mi?
Yani o ihtimaller de vard?r tabiî. Ben onlar üzerinden konuşmak istemiyorum. Olabilir. Bu da bizi çok fazla ilgilendirmiyor. ?stiklâl Marş?n?n lây?k olduğu ilginin gösterilmesini istiyoruz.
*Devletin de buna sahip ç?kmas?n? istiyorsunuz?
Elbette ki. Bu marş? resmî olarak kabul eden devlet. Millet bunu benimsiyor, ama devletin de millî marş?.
*?çinde bulunduğumuz durumu dikkate alarak soruyorum: ?stiklâl Marş? bugün yaz?lsayd? nas?l karş?lan?rd?? Bir irtica suçlamas? ile karş? karş?ya gelebilir miydi?
Ona cevap vermeyeyim de… Mehmed Âkif, "?stiklâl Marş? bir daha yaz?lamaz. Ben de bir daha yazamam. Allah bir daha yazd?rmas?n" diyor.
*Taceddin Dergâh?'nda durum pek iç aç?c? gibi görünmüyor herhalde?
Taceddin Dergâh? Hacettepe Üniversitesi'nin alan?nda bulunuyor. Fakat oray? iyi kullanm?yorlar. Genellikle aç?k olmuyor. Bakm?yorlar. Ama b?rakmak da istemiyorlar. Çünkü b?rakt?klar? zaman o sahay? terk etmiş gibi olacaklar?n? düşünüyorlar. Dergâh?n etraf?na yüksek katl? binalar yapt?lar. Biz onlar?n inşaat?n? önce durdurduk. Y?llarca sürüncemede kald?. Fakat sonunda galiba belediye ile anlaşm?şlar. Ne tavizler verildiğini bilmiyoruz, ama belediye ruhsats?z ve kanun d?ş? yap?lm?ş olmas?na rağmen o binay? yasallaşt?rm?ş. Orada bir de Taceddin Camii ve karş?s?nda Ankara'da nadir eser olan Karacabey Camisi var. ?ki cami ve dergâh?n aras?na 11 katl? bir bina yapt?lar. O bina camiyi çatlatt?. Şimdi baştan sona yeniden yap?l?yor. Tarih ve Tabiat Varl?klar?n? Koruma Kurulu, binan?n kanunsuz olduğunu beyan etti. Mahkeme bunu yapanlar? cezaland?rd?. O zaman rektör olan Yüksel Bozer ceza ald?, fakat yaş haddinden cezadan kurtard?. Alt?ndağ eski belediye başkan? ceza ald?, ama yani tabiî aradan zaman geçince meşrûlaşt?rd?lar.
*Bilinçli bir görmezlikten gelme mi var? Ne gerekli özen gösteriliyor, ne de bu işi yapacak olanlara teslim ediliyor?
K?saca sen özetledin. Öyle.
*Bu soruyu da cevaplar m?s?n?z bilmiyorum ama yine de soruyorum: Son zamanlarda 10. Y?l Marş? çokça çal?nmaya başland?. Bunu nas?l değerlendiriyorsunuz?
10. y?l marş?n?n bir k?ymet-i harbiyesi yok. Cumhuriyetin 10. y?l?nda para vererek iki şaire yazd?r?lm?şt?r.
* ?stiklâl Marş?na gösterilmesi gereken ilgi 10. Y?l Marş?na m? kanalize edilmek isteniyor?
10. y?l marş? ideolojik ihtiyaçlara cevap veriyor. Bir tak?m ideolojik seçimi olanlar 10. y?l marş?na çok fazla ilgi gösteriyorlar. Ama Mehmed Akif'in ?stiklâl Marş? ideolojik ihtiyaçlar? değil, milletin aidiyet unsurlar?na, kimliğine yönelik bir metin olarak ortaya konulmuştur. Mehmed Akif hiçbir ismi, cismi zikretmeden bu marş? yazm?şt?r. Doğru olan da budur zaten. Çünkü millet kal?c?d?r, şah?slar gidicidir.
* ?stiklâl Marş? daha birleştirici bir marş olarak değerlendirilebilir mi?
Elbette öyle. Milletin en büyük mutabakat metni bence.
kemalbenek@gmail.com
Kemal BENEK
12.03.2007