Dizüstü bilgisayarlarda kullanılan kimi lityum iyon piller bazen geri toplanıyor ve piyasadan çekiliyor. Bu güç kaynakları neden aşırı düzeyde ısınıp alev alıyor?




KENDİNİ KORUYUN: Lityum, azıcık bir nemle karşı karşıya kaldığında bile (havadaki nem bile buna yetebilir) ansızın alev alabildiğinden, bu tür pillerin içini açmaya asla yeltenmeyin. Yanan pilleri suyla söndürmeye kalkışmak alevi dahada kızıştıracağından, böyle bir durumda kimyasal esaslı bir söndürücü kullanın. Pil haznesi aşırı düzeyde ısınabileceği ya da alev alabileceği (tam şarj olduğunda bu olasılık daha yüksektir) için, ürünü sıcak yüzeylere ya da doğrudan güneş ışığına maruz bırakmayın.Özellikle de, sıcak havalarda arabada bırakmayın. Ayrıca, pilin kısa devre olması da patlamaya yol açabilir. Lityum iyon pillerde farklı kimyasal yapılar olmasına karşın, kamerave cep telefonu pilleri de dahil, yeniden doldurulabilen tüm pillerin eksi ucu (katot) lityum kobalt oksitten, artıucu (anot) da grafitten oluşur.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü madde bilimi profesörü Gerbrand Ceder'e göre, böyle bir kimyasal yapı "doğal olarak az çok güvensiz" olsa da, özenli yapımı ve içine yerleştirilen güvenlik aygıtları sayesinde bu tür kazaların büyük ölçüde önüne geçilebildi.



Elektronikaygıt üreticileri daha dayanıklı pillere gereksinim duyuyor, pil yapımcıları da hata payını sürekli azaltıyor. Pillere daha fazla iyon yerleştirmek suretiyle, üreticiler bu pillerin güç kapasitesini ilk piyasaya çıkış tarihi olan 1991 yılından bu yana dört katına çıkarttılar.
Bir zamanlar butik ürün niteliğinde olan bu piller artık sıradan bir mal özelliğini taşıyor. Örneğin, yeni lityum iyon pil türleri üretmek üzere 2005 yılında kurulan Boston Power şirketi yöneticilerine göre,daha düşük bir maliyetle daha yüksek bir kapasiteye ulaşma arzusu,üreticilerin daha fazla risk almalarına neden oluyor. Beş yıl öncesinin güvenlikle ilgili düzenekleri, daha güçlü pillerin üretilmesinde yetersiz kalıyor, yeni güvenlik düzeneklerini geliştiriliyor.
Şimdilerde yeni güvenlik aygıtları sayesinde, daha düşük ısıyla daha fazla akım üreten ilk örnekler oluşturuldu. Elektrik ve hibrit araç alanındaki yoğun çalışmaların "elektronik tüketim ürünlerini etkileyecek çok daha güvenli eksi uç malzemelerinin oluşturulmasına yol açması" bekleniyor.
Eksiuçlarda yeni metal oksitlerden yararlanılabileceği gibi,artı uçların karbon esaslıdan silikon esaslıya dönüştürülmesi de söz konusu olabilir. Uzmanlar, bu malzemelerin etkinliği deneylerlekanıtlanıncaya dek, güvenli kullanımın temelinde yine de çok dahayaratıcı bir sistem tasarımının yattığına dikkat çekiyor.
Pil sanayinin, farklı uygulama alanları için oldum olası tek bir kimyasal yapıdan yararlanılmaya çalışıldı. Artık farklı uygulamaalanları için farklı türde piller üretmenin zamanı geldi.

6831 PİLLE ÇALIŞAN ARABA


Tesla Motors şirketi Silikon Vadisi girişimcilerinden Martin Eberhardtarafından iki yıl önce kuruldu ve geçtiğimiz yaz Tesla Roaster'ikamuya sundu. Farklı unsurların karışımından oluşan bu ilkörnek lityumiyon pille çalışan ilk tümden elektronik taşıt özelliğine sahip. 6831 pille çalışan bu araba dört saniyede saatte 60 mil hıza ulaşıyor.Pillerin dolum süreleri arasında 250 mil yol alınabileceği, pillerden birinin alev alması durumunda, her bir pili denetleyen aygıtların tüm düzeneği bir anda devreden çıkartabildikleri belirtiliyor. Başkaüreticiler de lityum nikel manganez oksit üzerinde denemeler yapıyorlar.

Dayanma süresi: Tüm piller zamanla güçlerini yitirirler. Ancaklityum iyon piller aşırı miktarda şarj edildiklerinde ve ısındıklarında çok daha hızlı tükenirler. Yapılan araştırmalara göre, tümden dolu olarak 25º C ısıda tutulan ortalama bir dizüstü bilgisayar pili her yıl gücünün yaklaşık %20'sini yitiriyor. Pilin yarı dolu olarak buzdolabında tutulması ömrünü uzatabiliyor.
Kaynak: Scientific American / (Cumhuriyet Bilim Teknik)