Konu: Haset Nasıl Bütün Şerdir?

Hatıra gelebilen bir sualin cevabıdır
Bu lem’a-i i’câziyede, baştaki da, hem , hem kelimeleri hesaba girmesi ve âhirde yalnız kelimesi girmesi girmemesi ve ikisi de hesap edilmemesi gayet ince ve lâtif bir münasebete ima ve remz içindir. Çünkü, halklarda şerden başka hayırlar da var. Hem bütün şer herkese gelmez. Buna remzen, bazıyeti ifade eden ve girmişler. Hâsid hased ettiği zaman bütün şerdir. Bazıyete lüzum yoktur. Ve remziyle, kendi menfaatleri için küre-i arza ateş atan üfleyicilerin ve sihirbaz o diplomatların tahribata ait bütün işleri ayn-i şerdir diye, daha kelimesine lüzum kalmadı.


Altını cizdiğim yerleri anlatırmısınız? Haset nasıl bütün şer oluyor?

Hased duygusundan kurtuluş yolu, bir hadiste şöyle ifade edilmektedir: “Üç şey vard?r, kimse onlardan kurtulmuş değildir: Uğursuzluk, kötü zan, hased.” Resûlullah (s.a.v.)'a bunlardan kurtuluş yolu nedir? diye sorulunca şu cevab? verdi: “Uğursuzluk içinden geçince hoşland?ğ?n işi b?rakma, zanna düşünce araşt?rmaya kalkma, hased duyunca da gereğiyle amel etme.”

Şu halde; zan ve hasedden kurtuluş, bu hislerin peşine düşmemek suretiyle gerçekleşir. Hasan el-Basri hazretleri de şöyle der: ‘?çinde hased olmayan insan yoktur. Kim bu hissi aş?p, peşine düşmez ve zulme yer vermezse, hased yapmam?ş olur.’

Tedavisi taksim-i ilahîye raz? olmak ve Yusuf Sûresini bolca okuyup ibret almakt?r.


Bir mümine yak?şan, hased hissi içinde doğduğu zaman, bundan nefret edip defetmeye çal?şmakt?r, t?pk? haram şeyleri yapmak hissi içinden geçince yapt?ğ? gibi.Bu duyguyu tedavi hususunda Bediüzzaman şu tavsiyede bulunur: ‘Hasid adam hased ettiği şeylerin sonucunu düşünsün. Tâ anlas?n ki, rakibinde olan dünyevî hüsün ve kuvvet ve mertebe ve servet, fânidir, vakti belli ve s?n?rl?d?r. Faydas? az, zahmeti çoktur. Eğer, uhrevî meziyetler ise, zâten onlarda hased olmaz. Eğer onlarda dahi hased yapsa, ya kendisi riyâkârd?r; ahiret mal?n? dünyada mahvetmek ister. Veyahut hased ettiği kimseyi riyâkâr zanneder, haks?zl?k eder, zulmeder.’

K?yamete kadar her döneme hitap eden, her dönemin sorunlar?na çözümler üreten ve dönemin tasvirini yapan Allah Resûlü şu hadislerinde, müminin günümüzde yaşad?ğ? s?k?nt?y? çok net bir şekilde şöyle ifade etmektedir: “Sizden biri, mal ve yarat?l?şça kendisinden üstün olana bak?nca, bak?ş?n? bir de kendisinden aşağ?da olana çevirsin. Böyle yapmak, Allah'?n üzerinizdeki nimetini küçük görmemeniz için gereklidir.” Buhârî, Rikak 30; Müslim, Zühd, 8; Tirmizî, K?yamet, 59.

Bu hadisin benzeri olarak, Resûlullah (s.a.v.) bir başka rivayette: “Zenginlerle az düşüp kalk?n. Zîra böyle yapman?z, Allah'?n (size olan) nimetini küçük görmemenize yard?mc? olur.” buyurmuştur. Bu hadiste önemli bir hastal?ğ?n ilac? var; zîra bir kimse, kendinden üstün kimseye bak?nca, bu halin onda hased uyand?rmayacağ?ndan emin olamaz. Bu haset hastal?ğ?n?n ilac? da kendinden aşağ?da olana bakmas?d?r. Bakt?ğ? takdirde kendi haline şükretmeye vesile bulur.

Konumuzu bütünleyecek bir başka hadis de şöyle ifade edilmiştir:“?ki haslet var ki, bunlar kimde bulunursa Allah onu şükredici ve sabredici olarak yazar. Kim dünya işlerinde durumu kendisinden düşük olana bakarsa, kendisindeki ona olan üstünlük sebebiyle Allah'a hamdeder. Kim de, dinî meselelerde kendinden üstün olanlara bakarsa ona uyar. Kim de dünya işlerinde kendinden üstün olana bakarsa, elinde olmayanlar için esef eder, üzülür ve böylece şükredici ve sabredici olarak yaz?lmaz.”

Hadisi şerifte beyan edildiği üzere mümin, dünyal?k mal, makam işlerinde devaml? kendinden aşağ?dakilere bakmal? ki şükretsin. Amel, takva ve iman olarak ise kendisinden üstün olan kimselere baks?n ki eksiklerini görerek onlar? tamamlamaya çal?şs?n. Bu durumu tersine çevirdiğiniz takdirde, ahlaks?zl?klar, zinalar had safhaya ç?kar; insanlar dünyal?k elde etme yar?ş?nda birbirlerini öldürmekten dahi çekinmezler.

?nsan?n kendi kendine haz?rlad?ğ? bu tuzaklardan kurtulabilmesi, iyi bir nefis terbiyesine bağl?d?r. Yani insan projeksiyonunu kendine çevirerek kendi kusurlar?yla meşgul olma al?şkanl?ğ? kazanabilirse, bu tehlikeleri azaltm?ş say?l?r. ?deal, örnek şahsiyetler edinmek ve onlara benzemeye çal?şarak bütün bu tuzaklar? atlatmak mümkündür. ?lmi ve zenginliği gereğini yerine getirmek üzere istemek uygundur.

‘Ya Rabbi beni hased edici eyleme, hased edilen eyle!’ diye dua edilmelidir. Çünkü hased edici, hased edilende, kendinde bulunmayan bir kemal görmektedir. Ve ona hased etmektedir. Hased edenin hasedine sabr eyle. Senin sabr?n onu öldürür.

Haset zararlar? nelerdir?

Hasetten kurtulman?n bir yolu da onun ne olduğunu, dünya ve ahiretimize nas?l zarar vereceğini bilmektir.

Kendi kayb?na değil de, başkalar?n?n kazanc?na üzülenler, ticaret bilmezliğin en ileri örneğini sergilerler. Bunlar, k?skançl?ğ?n k?skac?nda k?vranan birer zavall?.

Bir hikmet ehli şöyle der: “Haset insan? avare eden bir ihtirast?r. Evde tutacağ?na diyar diyar gezdirir.”

Bu âfete tutulanlar, iman, ilim, s?hhat ve servet gibi ?lâhî nimetleri değerlendirirken, meseleyi tersten ele al?rlar. Önce servet ve makama göz dikerler. Sonra beden s?hhatine bakarlar; en sonunda da ilim ve imana s?ra gelir. Halbuki, iman kuvvetinde birazc?k ziyadelik ilim fazlal?ğ?yla mukayese mi edilir!?.. ?limde birazc?k üstünlük, beden s?hhatiyle tart?ya m? girer!?.. Bedende bir parça s?hhat fazlal?ğ?, servet çokluğuyla ölçüye mi s?ğar!?..

Bu da garip bir s?r, azim bir hikmettir. Bu s?r iledir ki, muhteris, k?skanç insanlar, dünyaca varl?kl? kişilerle uğraş?rlar da, âlimlere, velilere, salihlere ilişmezler. Halbuki gerçek varl?ğa erenler bunlard?r.

Hasetten kurtuluş için Bediüzzaman Hazretleri’nin bir tavsiyesi var: “Hasit adam haset ettiği şeylerin âk?betini düşünsün. Tâ anlas?n ki, rakibinde olan dünyevî hüsün ve kuvvet ve mertebe ve servet; fânidir, muvakkattir.” Mektûbat

Haset hastal?ğ?n?n temelinde, haset edilen kimseyi ve onun elindeki dünya nimetlerini ebedî zannetme gafleti yatar. Ak?l plan?nda, gerçeğin böyle olmad?ğ?n? herkes bilir; ama, hissiyat hükmünü icra etti mi, zavall? akla k?vranmaktan öte bir şey kalmaz.

Bir as?r sonra bütün haset edenler ve edilenler gibi, hasede konu olan mevki ve makamlar, servet ve devletler de başka insanlar?n eline geçecekler; bir süre de onlar? oyalayacak ve hiçbirine Hakikî yâr olmadan, bir başka gruba intikal edecekler.

Bir gönül ehli, dünyay? k?nal? bir geline benzetir; bu gelin herkese göz etmiş ama hiç kimseyle evlenmemiştir.

Hasedin bir de kadere itiraz yönü var. “Yoksa onlar, Allah’?n lütfundan verdiği şeyler için, insanlara haset mi ediyorlar?” (Nisa, 54)

Bir insan düşünelim: Belli bir nimete ulaşmak için elinden gelen gayreti göstermiş, meşru dairede çal?şm?ş, fiilî ve kavlî duas?n? yapt?ktan sonra Rabbinin rahmetini, inayetini gözlemeye başlam?şt?r. Bu insana yap?lan ?lâhî lütuf karş?s?nda mü’mine düşen vazife, o nimete kendisi nâil olmuş gibi sevinmektir. Kadere iman da, ?slâm kardeşliği de bunu gerektirir.

Böyle yapmay?p haset ve düşmanl?k yolunu tutanlar için Üstad Bediüzzaman’dan bir tehdit cümlesi: “Kaderi tenkit eden baş?n? örse vurur k?rar. Rahmete itiraz eden, rahmetten mahrum kal?r.” Mektûbat

Âyet-i kerimede, “Allah’?n lütfundan verdiği” şeklinde çok hikmetli bir kay?t var. Bu kay?ttan hareketle müfessirlerimiz, meşru olmayan kazançlara haset edilebileceğini belirtmişler ve “vurguncunun elindeki mal?n gitmesini temenni etmek haset değil, gayrettir, adalettir” demişler.

Buna göre bir adam h?rs?zl?k ederek zengin olsa, o mal?n ondan al?nmas?n? arzu etmek haset değildir. Haset; “Allah’?n lütfuyle verdiği” meşru servet, makam yahut fazileti çekememektir. Bunlar?n, bir müminden al?nmas?n? arzu etmek ise, kaderi tenkit ve rahmete itiraz mânâs? taş?r.

Füzeyl bin ?yaz’?n, “mü’min g?pta eder, münaf?k haset eder”, sözü bizim için hem güzel bir ölçü, hem de büyük bir tehdit. Bir insan, bir başkas?n?n nâil olduğu maddî veya manevî bir ihsana kendisinin de erişmesini arzu edebilir. Bu haset değil g?ptad?r. Hasette ise, haset edilen şah?stan o ihsan?n mutlaka geri al?nmas? arzu edilir. Yani, zengin komşusuna haset eden adam?n temel hedefi, kendisinin zengin olmas? değil, komşusunun fakir olmas?d?r. Bu ise, ancak münaf?klara yak?şacak kadar aşağ? ve bayağ? bir düşüncedir.

Bununla beraber, bu güzel sözü yanl?ş yorumlayarak, haset edenlere hemen münaf?k damgas? vurmak elbette doğru değil.

Çünkü münaf?ğ?n tarifi aç?k: Münaf?k, gerçekte iman etmediği halde iman etmiş gözüken kimsedir. Haset eden bir mü’mine, bu mânâda, münaf?k demek mümkün mü? O halde bu sözü, “sak?n haset etmeyiniz, zira bu ancak münaf?klara yak?şan alçak bir s?fatt?r” şeklinde anlamak gerek.

Kendini seven ve menfaatini bilen insan haset yolunu tutmaz. Çünkü haset başkas?n?n saadetini çekememe yüzünden, insan?n kendi ruh âlemini perişan etmesidir. Rakibine k?zarak kendini b?çaklamak gibi bir şey.

“Haset evvelâ hâsidi ezer, mahveder, yand?r?r. Mahsud hakk?nda zarar? ya azd?r veya yoktur” Mektûbat

Şunu unutmamak gerek: Dünyevî bir nimete yahut üstünlüğe kavuşmak kişinin kemâline delil olmaz. Böyle olsa bütün zenginlerin salih, bütün fakirlerin fas?k olmas? gerekir.

Gerçek hiç de böyle değil. Dünya nimetleri bir imtihan arac?. Herkes bir türlü imtihan oluyor. Önemli olan bu yolculuğun sonudur. Bu dünyada meşru yolla zenginleşmeye yahut makam sahibi olmaya çal?şmak elbette güzel şey. Ama hâdiselerde kader hâkim. Çok çal?şmam?za rağmen dilediğimiz sonucu elde etmeyebiliriz. Ve rakibimiz bizi geçebilir.

Üzerimize düşen görevi hakk?yla yerine getirdikten sonra, tevekkül yolunu tutma ve “hakk?mda böylesi hay?rl?ym?ş” diyerek ?lâhî takdire raz? olma durumunday?z. Aksi halde hasetle, ruh dünyam?z? huzursuz k?ld?ğ?m?z gibi, sonunda şeytana âlet olup kadere itiraz tehlikesiyle de karş? karş?ya kalabiliriz.

Bunun zarar? ise hem çok büyük, hem de ebedî.

sorularlaislamiyet

yani hased etmekte hiç hay?r yoktur demektir..

olmad?ğ? için tamamen kötülüktür manas?nda bütün şerdir..deniliyor..

Haset, bir başkasına verilmiş olan dünyevi nimetleri kıskanmak demektir. Hasette zimni olarak Allah’ın tasarrufunu tenkit ve beğenmemek manası vardır.

Üstat, bu manayı şöyle tarif eder: “Hem ona gelen musibetlerden memnun ve ni'metlerden mahzun olup, kader ve rahmet-i İlâhiyeye onun hakkında ettiği iyiliklerden küsüyor. Adeta kaderi tenkid ve rahmete itiraz ediyor. Kaderi tenkid eden başını örse vurur kırar. Rahmete itiraz eden rahmetten mahrum kalır.”

Buradan anlaşılan; hasid adam, hem dünyasını, hem ukbasını tahrif ettiği için, büyük bir şerre atılıyor. Kendini helak ediyor. Hasedin hiçbir tutar ve olumlu yanı yoktur. Zira bu duygu, önce sahibini yakar. Yani haset ettiği adam, nimete sahip oldukça, haset eden kişi yanar, kavrulur. Sonra, haset ettiği adama zararı dokunur. Ona zarar vermeye teşebbüs eder. Bu yüzden hasedin her tarafı şerdir.

Peki bu sadece ''hasete mi münhasırdır''? diğer günahlar mesela kibir,gurur..ilaahir bütün şer değil mi?

Diğer günahlar da hased gibi olmakla beraber hasedin onlardan bir farkı , hasid adam hased ettiği adama zararı olabilir.Bugün çok vahşet ve zulümlerin temelinde bu hased duygusu vardır.Diğer kibir ve gurur gibi hastalıklar şahsi kalıyor ama hased şahsi kalmıyor başkalara da zarar verebiliyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla Risale-i Nur Editör

Ehl-i kin ve adâvet, hem nefsine, hem mü'min kardeşine, hem rahmet-i İlâhiyeye zulmeder, tecavüz eder. Çünkü, kin ve adâvetle nefsini bir azâb-ı elîmde bırakır. Hasmına gelen nimetlerden azâbı ve korkusundan gelen elemi nefsine çektirir, nefsine zulmeder.

Eğer adâvet hasetten gelse, o bütün bütün azaptır. Çünkü, haset evvelâ hâsidi ezer, mahveder, yandırır. Mahsud hakkında zararı ya azdır veya yoktur.

22. Mektup